GOTAR: salê 1960-î
Salê 1960-î
MIN ÇIRA DEST JI ŞAYÎRTÎÊ KIŞAND? (1960)
Wextekê (ew jî zemanek bû, ha) ez jî şayîr bûm, ew jî şayîrekî erhede. Wî çaxî nizam dar li kewê ket yanê jî kew li darê ket, şiêreke min bi navê “Edlayî” gazêtekêda neşir bû. Ez heyrana ç’evê lawika bim, wana şiêra min danî rex şiêra klasîka, ez birim, gîhandime ber p’er’ê ezman… Virhada bixûne.
VEÇÊKIRINA FOLKLORA CIMETA KURDA JI ALÎÊ NIVÎSKAR Û ŞAYÎRÊD ERMENYADA (1962)
Sal û zeman hatine û buhirîne, gelek cara pêva dijmina li xwelya cimetêd ermenya û kurda ketye, lê çiqas jî te’vî û teyroka terîqa dewranêd derbazbûyî hatine-çûne, wan herdu cimeta şbêta brêd helal hevra cînartî kirine, tevî şîn û şaya hev bûne, hevra xebitîne, rabûne û rûniştine… Virhada bixûne.
KITÊBA, KU TEZE RONAYÎ DÎTYE (1962)
Nûrî Hîzanî (Hovakîm Margaryan) gelek zûva bi zimanê kurdî efrandîye, ew şiêra û poêma dinivîse. Sala 1935-a berevoka efrandinêd Nûrî bi sernivîsa “Şebeqa sibê” neşirbû. Lê îsal neşîreta Ermenîstanêye dewletê Yêrêvanêda bi zimanê kurdî berevoka efrandinêd wîye duda bi navê “H’ub û xebat” daye neşirkirinê… Virhada bixûne.
TEBYET NAVA LÎTÊRATÛRA KURDAYE SOVÊTÎÊDA (1963)
Nava efrandina bedewetîêda nişandayîna tebyetê bê me’nî û bê fikir nîne. Tebyet bi xwe gelekî bedewe. Wexta ew bi hostatî nava efrandinêda tê nîşandayînê, xeml û rewşeke dha mezin dide wê… Virhada bixûne.
ÇEND PIRS DERHEQA KRÎTÎKA LÎTÊRATÛRAÊDA (1963)
Terîqa lîtêratûraê bê krîtîka nabe, lê krîtîka jî alîê xweda ser terîqa lîtêratûraê h’îmdibe. Abzora lîtêratûraê ew tomerîkirina rya lîtêratûraê û krîtîkaêye derbazbûye. Lîtêratûra û krîtîka hevra six girêdayîne. Lê çye krîtîka?.. Virhada bixûne.
NÎŞANDAYÎNA DOSTYA CIMETÊD ERMENYA Û KURDA NAVA LÎTÊRATÛRA ERMENYAYE KLASÎKDA (1964)
Lîtêratûra bedewetîê di şuxulê dha pêşdabirin û qewînkirina dostya cimetada roleke gelekî mezin lîstye û dilîze. Lîtêratûra ermenya zef rind şedetya wê yekê dide. Têma dostya cimeta nava lîtêratûra ermenyada ji kûraya qurna tê… Virhada bixûne.
ÇEND GILÎ DERHEQA AŞIQÊ HIZKIRÎDA (1964)
Gelek aşiqê kurde me’rîfet hebûne, ku navûdeng bûne, lê, telebextra, derheqa wanda lap kêm hatye nivîsarê (çi jî hatye gotinê, tenê çend me’lûmetîêne). Lê lazime, wekî derheqa wanda bê nivîsarê, şuxulê wan bê qîmetkirinê. Lema jî me têr’a dît îro nasya xwendevanêd xwe bidne emr û şuxulkirina aşiqekî kurdê sovêtîêyî lapî berbiç’ev Ahmê Çolo… Virhada bixûne.
DENGBÊJÊ ROÊ (1964)
Cimet Martîros Saryanra dibêje Varpêt, yanê Hosta: Hostê nexş û nîgara, Hostê renga. Çima? Îskûstva M. Saryan naê weklandinê. Ewî stîla xwe kirye nava îskûstva şiklkêşîê-nexşkarîê… Virhada bixûne.
ÇEND GILÎ DERHEQA TERCMA BEDEWETÎÊDA (1965)
Rêke pêşdabirin û dewlemendkirina lîtêratûra kurdaye sovêtîê jî – ew tercmekirina bedewetîêye. Çawa bona lîtêratûra her cimetekê, usa jî bona ya me tercmekirina şuxulêd bedewetîêye dinênas hesab dibe çawa qewmandineke eyan nava terîqa kûltûra meda… Virhada bixûne.
TÊMA ŞERÊ WETENÎÊYÎ MEZIN NAVA LÎTÊRATÛRA KURDAYE SOVÊTÎÊDA (1965)
Çawa eyane, salêd 1941-1945-a ketine nava terîqa Wetenê me çawa salêd şerê Wetenîêyî mezin, salêd efatya cimeta sovêtîê. Gêrmanîa faşîstîê, ku dicedand dinyaê temamî zevtke û Êvropaêda îdî gelek cimet kiribûn qûlê xwe, 22-ê îyûnê sala 1941-ê bi mixenetî hicûmî ser Wetenê meyî mezin kir… Virhada bixûne.
XEBATEKE ULMÎYE QÎMETBILIND (1965)
Wextek hebû, gava hineka digotin, ku cimeta kurda ne xweya lîtêratûra nivîsare xwexwetîêye: ew çi ku bi nivîsara kurdî heye, ew nimûnêd lîtêratûraêd ereba û farizaye tercmekirîne. Wan “ulmdar-rohilatzana” eva “fikra” pêşda dikişandin û digotin… Virhada bixûne.
BLÛR … JI FIRINDÊ (1966)
Pêşenya Lênîngradê. Blokada bajarê mêrxasa çetin wedê şerêd Wetenîê, çawa eyane, 900 rojî kişand. T’e’bîê eskerê me û dijmin pêşberî hevin, cî-cîna weke 100 mêtrî ji hev dûrin: herdu alya erd k’olane û ketine… Virhada bixûne.
XWESTINA ME – XWENDEVANA (1966)
Çendekî şûnda wê bibe qur’lt’a nivîskarêd Ermenîstanê. Berê wê qewmandina berbiç’ev me dixwest careke mayîn jî dengê me – xwendevana bigihîşta efrandarêd me, bona kîjana ewana dinivîsin, ber kîjana ewana hesabdarin… Virhada bixûne.
DIK’A ARTÎST — DEWRANE (1967)
Dibêjin, wexta artîst nalîze, tê bîrkirinê. Lê gelo kîjan artîstar’anin? Nha artîstê mezin weke 80 salî emr kirye. Îdî li ser dik’ê ber temaşeçya pêşda naê, temamya qewata gênîa xwe li ber wan venake, wan bi lîstika xwe h’eyrî nahêle, Dêzdêmona delal cîê badilhewa naxeniqîne… Virhada bixûne.
BIBÎNE Û BÎR NEKE (1967)
Dinyaêda ger’ gelekî xweşe. Îlahî ger’a li welatê sovêtîêyî aza. Her dera bîna xwe aza dikişînî, her dera te t’irê tuyî li malî. Diçî bajar û wargêd teze, efatya merivêd sovêtîê ber ç’evê xwe dibînî, dinihêrî, wekî nava van 50 salêd dîwana sovêtîêda her qulç’ekî welatê meyî dûr û nêzîkda çi guhastinêd nebînayî bûne… Virhada bixûne.
NÎGARA KULFETA KURD NAVA LÎTÊRATÛRA ERMENYAYE SOVÊTÎÊDA (1967)
Hertim jî (çawa nava lîtêratûra klasîkda, usa jî nava ya sovêtîêda) şayîr û nivîskarêd ermenya bi h’izkirin û bi qedir derheqa kulfeta kurdda nivîsîne, bedewî, merivhizî, mêranya wê dane kivşê, pesnê wê dane çawa dayîka xemxur, çawa jina xweynamûse mezin, çawa ewleda ç’yaye p’ir’bedew… Virhada bixûne.