MESELE Û MET’ELOKÊ K’URDÎ

 

P

 

 

Parîa hûr,

Gulma k’ûr.

 

* * *

            

Parîê mezin gewrya meryada dimîne.

 

* * *

 

Parîê xweş bide merîê xwe,

Pirsa xweş bide xelqê xerîv.

 

* * *

 

Parîkî xweş

Hêjaye gakî r’eş.

 

* * *

 

Pêşya tişt paşyar’a nehîştine.

 

* * *

 

Pêşîê bejn-bal,

Paşê mal-h’al.

 

* * *

 

Pey tiştê çûyî nek’eve.

 

* * *

 

Pirsa bikin kalê zemana, canê (xortê) ger’yayî.

 

* * *

 

Pîrê bawer nedikir mêrke,

Gava mêrkir, de’wa h’evt-h’eyşteka kir.

 

* * *

 

P’adşê gote keç’a xwe: “Lao, ez bext bidme te yanê t’ext?”

Keç’a wî dibêje: “Bavo, tu bext bidî, t’extê xweber bê”.

 

* * *

 

P’ake, wekî kûç’ik hevalê teye,

Xirabe, wekî hevalê te kûç’ike.

 

* * *

 

P’arskir ji derya,

Da xêra mirya.

 

* * *

 

P’arsûke jinê xare.

 

* * *

 

P’ersengê h’alê kêvirda digrî.

 

* * *

 

P’êbî – gor’êbî.

 

* * *

 

P’êşa kalêda r’ûnişt,

R’ûê wî girt (merîê şîrh’eram).

 

* * *

 

P’ir’anî birye mêranî.

 

* * *

 

P’ir’gotin, can sotine.

 

* * *

 

P’ir’in – bêsur’in.

 

 

MESELE Û MET’ELOKÊ K’URDÎ

 

N

 

 

Nan bide nanpêja,

Yekî jî zêde bidê.

 

* * *

 

Nan ji mala,

Dew ji mala,

Bû te’ştya p’ala.

 

* * *

 

Nan r’ûva tê xwarinê.

 

* * *

 

Nanê mêra ser mêra deyne.

 

* * *

 

Navê gur derk’etye,

R’ûvî mala dinê xirav kirye.

 

* * *

 

Navê min, navê te,

K’umê min serê te.

 

* * *

 

Navekî giran,

Warekî wêran.

 

* * *

 

Ne ins heye, ne jî cins.

 

* * *

 

Ne k’oçerê bê pez,

Ne gundîê bê r’ez,

Ne mêrê bê ez.

 

* * *

 

Ne pezê bê dore,

Ne jina bi zore.

 

* * *

 

Ne pîvaza dixwum,

Ne jî bîn ji min bê.

 

* * *

 

Ne sîre, ne pîvaze.

 

* * *

 

Ne ya xweye,

Ne ya hevalaye,

Kevanya bîst û pênc malaye.

 

* * *

 

Nêç’îrvan bê t’iving nabe.

 

* * *

 

Nedîtye,

Gava dîtye, bawer nake.

 

* * *

 

Nedîtye,

Gava dîtye, xweda r’î..ye.

 

* * *

 

Nevs babete,

Cil nobete.

 

* * *

 

Nevsa zar’a û ya kal û pîra yeke.

 

* * *

 

Nig mezine ser biç’ûk,

Ne xwezil wê malê lê bive bûk.

 

* * *

 

Nîrê giran ser stûê jaraye.

 

 

MESELE Û MET’ELOKÊ K’URDÎ

 

M

 

 

Mak çye, sag jî ewe.

 

* * *

 

Mal mezela her kesê,

Herkes her’e ser e’melê.

 

* * *

 

Mala bê jin avayê bê dîware.

 

* * *

 

Mala bê t’ifaq t’imê belaye.

 

* * *

 

Mala bûkê def û zur’ne,

Mala ze’vê haj pê t’une.

 

* * *

 

Mala wî dengize,

K’î nexwe donx’ize.

 

* * *

 

Mala zêr’a xirab dibe,

Mala mêra xirab nabe.

 

* * *

 

Malê ax’ê diçe,

Canê xulam dêşe.

 

* * *

 

Malxuê me ome,

Xwelî li serê me k’ome.

 

* * *

 

Me hevdu nas nekira,

Meê serê bavê hevdu sond bixwara.

 

* * *

 

Me’na sergîna

Diçe gundê mexîna.

 

* * *

 

Me’r çiqas pûngê dir’eve,

Pûng ber qula wî şîn dibe.

 

* * *

             

Me’r (r’ûvî) naçe qulê,

H’ecika jî poç’a xweva girêdide.

 

* * *

 

Me’r me’re,

Yê spî, yê r’eş yeke.

 

* * *

 

Me’r me’re,

Xewêda merya naxe.

 

* * *

 

Me’rî bi mûr’ nîbûya,

Lingê wî zikda nîbûya.

 

* * *

 

Me’sîê zêr’în t’imê nak’eve t’or’a merya.

 

* * *

 

Mêr bêxweyî dibe – jar dibe,

Jin bêxweyî dibe – har dibe.

 

* * *

 

Mêr dîwarê dervane,

Jin dîwarê hundur’e.

 

* * *

 

Mêr k’etine kewara,

Jin derk’etine hewara.

 

* * *

 

Mêra mêr dikuştin,

Jina h’ûr-r’ûvî dişûştin.

 

* * *

 

Mêrê k’otî du cara şêr’ dixweze.

 

* * *

 

Mêrê k’otî hundur’ k’otî.

 

* * *

 

Mêrê k’otî mirîê jinêye.

 

* * *

 

Mêşê dimêje,

Paşê davêje.

 

* * *

 

Mêvanê bêh’eyam k’îsî xwe dixwe.

 

* * *

 

Mêvanê gazînekirî

R’ûdinê cîê gêzînekirî.

 

* * *

 

Merî gerekê h’evsa xwe ji

Sala du bahar,

Pîra nig xirxal,

Kalê bê gopal

bike.

 

* * *

 

Merî kuştîbe,

Lê kuştîê mêrê çêbe.

 

* * *

 

Merî kûç’kê malêbe,

Biç’ûkê malê nîbe.

 

* * *

 

Merî pirsê

Diçe Qudsê.

 

* * *

 

Merîê kin çiqas ser e’rdêne,

Ewqas jî bin e’rdêne.

 

* * *

 

Merîê kin r’ojê deh cara dibin p’adşa,

Deh cara jî p’adşatîê dik’evin.

 

* * *

 

Merîê merd r’isqê wî zêdeye.

 

* * *

 

Merîê merya bibin kevir,

Çoka merya jî k’evin, naêşînin.

 

* * *

 

Merîê xirab bela xwe ber p’îê xwe dibîne.

 

* * *

 

Merîê xirav dûrva k’ivşe.

 

* * *

 

Merîê xwendî nanê xwendina xwe dixwe.

 

* * *

 

Meriv bi sebrê h’ewlê çêdike.

 

* * *

 

Meriv box’ê r’ojekêbe,

Ne ç’êleka sed sala.

 

* * *

 

Meriv e’mrê dirêj digihîje miraza.

 

* * *

 

Meriv merya bi k’inca nas nake.

 

* * *

 

Mîa xwe da bizinekê,

Bizina xwe da sosinekê,

Dosta xwe da kevnejinekê.

 

* * *

 

Min deve nedîtine,

Lê xwe min buşkulê deva dîtine?

 

* * *

 

Min serê xwe kirye curmekî vala.

 

* * *

 

Min şîrê mirtivê xwarye.

 

* * *

 

Mineta dijmin – qirşek.

 

* * *

 

Mirin e’mrê Xwedêye,

Şayî r’ewşa dinêye.

 

* * *

 

Mirîê dînê xweye.

 

* * *

 

Mirîo, tu çiqas mirîyî,

Xwe ser çarbestê nagrî?

 

* * *

 

Mirîşk çiqa k’ok dibe,

T’abûta wê teng dibe.

 

* * *

 

Mirîşk nukulê xwe avêda dike,

Berê xwe Xwedêda dike.

 

* * *

 

Mirîşk r’abû ser p’ya,

Dîna xwe da hurmya.

 

* * *

 

Mirîşka mine

Ber derê xelqê hêka dike.

 

* * *

 

Mirîşka r’eşe

Herr’o nexweşe.

 

* * *

 

Mirîşkê hêk kir,

Xwer’a heval çêkir.

 

* * *

 

Mirîşkê ç’e’v da qazê,

K’et, hêka xwe şikênand.

 

* * *

 

Mirovê sebrê –

Melîk’ê Misrê.

 

* * *

 

Mişkê ter’azinê,

Berxê ber bizinê,

Mêrê xebera jinê –

H’emû h’ewalê mirinê.

 

* * *

 

Mizgînî dane k’erê,

Gotin: ter’a ce’şikek bûye,

Go: ê, p’alanê min pişta mine.

 

* * *

 

Morya qul namîne li e’t’ara.

 

* * *

 

Mûkî dikin hûkî.

 

 

MESELE Û MET’ELOKÊ K’URDÎ

 

L

 

 

Lema dinya avaye,

Her kes bi aqilê xwe şaye.

 

* * *

 

Lingê ger’ê

Nak’eve bin ber’ê.

 

* * *

 

Lingê soldurya t’imê p’êxase.

 

* * *

 

Lomek’arî gunek’are. 

 

 

MESELE Û MET’ELOKÊ K’URDÎ

 

K

 

 

Kalbûn-pîrbûn r’oja r’eşe,

Qîztî-xortî gula geşe.

 

* * *

 

Kanî bê av nabe,

Merî bê nav nabe.

 

* * *

 

Karik bin sepetada namînin.

 

* * *

 

Kela bona mêrane.

 

* * *

 

Ker’o,

Mînanî herr’o.

 

* * *

 

Kevç’î-kevç’î min top’kir,

Bi k’axika belakir.

 

* * *

 

Kevir navêjin sê boy xatirê xweyî.

 

* * *

 

Kevir tilol dibe,

Tê r’astê disekine.

 

* * *

 

Kevira davêjin Birca Belek,

Lê ne ku kundê kor.

 

* * *

 

Kevirê havînê 

Bavêje kadînê.

 

* * *

 

Kevirê yap’ya yap’ya namîne.

 

* * *

 

Kirî – jê xilaz dibe,

Nekirî – dik’eve tomikê.

 

* * *

 

Kor çiqas Xwedê dinihêr’e,

Xwedê jî ewqasî kor dinihêr’e.

 

* * *

 

— Koro, çi dixwezî?

— Herdu ç’e’va.

 

* * *

 

Kûç’ik ç’e’v xweyê xwe dik’evin, dir’ dibin.

 

* * *

 

Kûç’ik sergoşt xweyê xwe nas nake.

 

* * *

 

Kulavê borêda neê k’utanê, napije.

 

* * *

 

Kulê kovanê,

Mijê-dûmanê,

K’êzka r’eş xwe da k’êleka mircanê.

 

* * *

 

Kur’ darê bavê hiltîne,

Qîz t’eşya dê.

 

* * *

 

Kur’ê du dya

Mîna du r’ya.

 

* * *

 

Kurmancî t’êre,

Xew jêr’a xêre.

 

* * *

 

Kurmê darê ne ji darêbe,

Zewala darê t’une.

 

* * *

 

Kurmê şîrî

H’eta pîrî.

 

* * *

 

— K’ê cefa k’işand?

— Yê nan xwar, cix’are nek’işand.

 

* * *

 

K’ê ç’e’vê bin axê şerm dike?

 

* * *

 

K’ê dinê dot?

-Yê k’ir’î- firot!

Dîsa negihîşt xeta cot.

 

* * *

 

K’ê kir,

K’ê xwar.

 

* * *

 

— K’ê mirî vegerandin?

— Yê dila pirsî.

 

* * *

 

K’elb bin sya e’rebêdane,

Ewî t’irê sya wîye.

 

* * *

 

K’en dermanê h’evt derdane.

 

* * *

 

K’er anegor der-dorê xwe dizîr’e.

 

* * *

 

K’er k’et xwey medet.

 

* * *

 

K’er k’ete h’er’îê,

Xweyê k’erê k’erê qewatire.

 

* * *

 

K’erê guhsist

Ti..ê şidyayî dikin.

 

* * *

 

K’erê min, nemre,

Bahar bê, onceê şînbe.

 

* * *

 

K’erê me çû seferê,

Veger’ya mînanî berê.

 

* * *

 

K’ero, nemir h’etanî qîfar şîn dibe.

 

* * *

 

K’esadî dike fesadî.

 

* * *

 

K’esîbûn – k’otîbûne.

 

* * *

 

K’eşîş hînî k’adika bûye.

 

* * *

 

K’îderê ya xwe dibêjî,

Bîr neke ya min jî bêje.

 

* * *

 

K’î dixebite, ew jî dixwe.

 

* * *

 

K’î gor’ê hevalê xwer’a dik’ole,

Ew xwexwa dik’evê.

 

* * *

 

K’îderê goşte,

P’işîk doste.

 

* * *

 

K’îderêda zirave,

Bira hema wirda jî biqete.

 

* * *

 

K’inca, ku k’ete ber p’îna,

Serê, ku k’ete ber şîreta, xêr jê naê.

 

* * *

 

K’otan çi zane, qayîş çi dike?

 

* * *

 

K’umê H’eso dide serê Misto,

K’umê Misto dide serê H’eso.

 

* * *

 

K’umê merîê r’astgo qule.

 

* * *

 

K’urtanê k’erê ji zêr’be jî,

K’er dîsa k’ere.

 

 

MESELE Û MET’ELOKÊ K’URDÎ

 

J

 

 

Je’ra me’ra ji me’ra naçe.

 

* * *

 

Jêr r’ûdinêy – jor xebernede,

Jor r’ûdinêy – jêr xebernede.

 

* * *

 

Ji be’rê derbaz bûn,

Newalêda xeniqîn.

 

* * *

 

Ji biç’ûka bipirse,

Ji mezina bitirse.

 

* * *

 

Ji zana bipirse,
Ji nezana bitirse.

 

* * *

 

Jin heye meriva dike wezîr,

Jin heye meriva dike r’ezîl.

 

* * *

 

Jin jî heye, jinkok jî heye,

Mêr jî heye, mêrkok jî heye.

 

* * *

 

Jina bedew t’imê bi yare.

 

* * *

 

Jina mêrê çêbe,

R’okê li dinêbe.

 

* * *

 

Jina min bi nave,

Hurmete minr’a him t’ac, him jî t’exte.

 

* * *

 

Jinê ziman r’a pê nabin.

 

* * *

 

Jintî-mêrtî girya g…ye,

Ne dest vedibe, ne dev.

 

* * *

 

Jor t’û dikim – burune,

Jêr t’û dikim – r’ûye.

 

 

MESELE Û MET’ELOKÊ K’URDÎ  

 

Î

 

 

Înîê were,

Şemîê her’e,

Kê zêde dimîne – xwelîsere.

 

* * *

 

Îsal sala belegewre,

Şev sayîye, r’oj e’wre,

Keç’ avise, bûke stewre.

 

 

MESELE Û MET’ELOKÊ K’URDÎ

 

H

 

 

Hate cîê min,

R’abû r’ûê min.

 

* * *

 

Hate malê merya malê,

Nehate malê qeda salê.

 

* * *

 

Hatî ser ç’e’vekî min,

Nehatî ser herdu ç’e’vê min.

 

* * *

 

Hebûna dinê qirêja destaye.

 

* * *

 

Hebûna dinê strûê meryaye.

 

* * *

 

Hebûna merya strûê meryaye.

 

* * *

 

Hemdeme,

Ga û golik t’ev berdane,

Em mane ev xeberdane.

 

* * *

 

Heqî destê neheqîêda zarezare.

 

* * *

 

Heqî zirav dibe, lê naqete.

 

* * *

 

Hergê hatî ç’engê min,

Tê bivînî r’engê min.

 

* * *

 

Her kes berê kevç’î xweda dike.

 

* * *

 

Her kes r’oê hindava xweda dibîne.

 

* * *

 

Her yek qasî xwe merîye.

 

* * *

 

Hesp bi hevsara,

Mêr bi qirara.

 

* * *

 

Heval neynika dilê hevale.

 

* * *

 

Hevalên baş bira û xûşka pêştirin.

 

* * *

 

Hevaltya wan hevaltya gur û r’ûvîye.

 

* * *

 

Hevaltîye yanê kûç’iksantîye?

 

* * *

 

Heylî jin, weylî jin.

 

* * *

 

Hêrsa qîzê —

K’ela dîzê.

 

* * *

 

Hêrsa mêra zir’înya k’erê yeke.

 

* * *

 

Hilde gopal,

Her’e cinetê.

 

* * *

 

Him nalê dixe,

Him bizmar dixe.

 

* * *

 

Him zik, him pişt, him tenişt,

Îdî te çi têda hişt?

 

* * *

 

Hindike, lê r’indike.

 

* * *

 

Hinek têne avê,

Hinek tên êgir.

 

* * *

 

Hînkirya hîn neke,

Hîn dikî bîr neke.

 

* * *

 

Hûr bibare,

Nûr bibare (baran).

 

* * *

 

H’emû ç’ya divên: em ç’yane,

Golikê salê divên: em gane,

K’ê şinêlekî jî xwedike, dive: ez ax’ame.

 

* * *

 

H’enek wê bibin degenek.

 

* * *

 

H’esen k’eçel, k’eçel H’esen.

 

* * *

 

H’esin germî, germî,

Şuxul nermî, nermî.

 

* * *

 

H’eso zane, k’era wî ji k’u dikule.

 

* * *

 

H’eta ç’epê ha kir,

R’astê mala xwe ava kir.

 

* * *

 

H’eta dest r’eş nebe,

Te’ma dêv xweş nabe.

 

* * *

 

H’eta neve qal,

Nave  mal.

 

* * *

 

H’etanî bûk xemilî,

De’wet betilî.

 

* * *

 

H’etanî çûyînê bona hatinê duşurmîşbe.

 

* * *

 

H’etanî mirinê

Ç’e’vî kirinê.

 

* * *

 

H’evt cara bipîve,

Carekê bibir’e.

 

* * *

 

H’evt te’jîê me nikarin r’ûvîkî wî bigrin.

 

* * *

 

H’inga min nexe,

Denga min dernexe.

 

 

MESELE Û MET’ELOKÊ K’URDÎ

 

G

 

 

Ga k’etye,

K’êr lê p’ir’bûne.

 

* * *

 

Gaê r’eş ç’ermê xwe naguhêze.

 

* * *

 

Gelekî nede ber dasê,

Wekî lê nebî hasê.

 

* * *

 

Gepa qerç’imî me’rê tûrda p’îstire (xirabtire).

 

* * *

 

Gîha cîê qir’êjda p’ir’ şîn dibe.

 

* * *

 

Gîskê guhê berxê girtye,

Hela gîsk dike bar’e-bar’.

 

* * *

 

Gilî ji devê mêra carekê dertê.

 

* * *

 

Gilîê r’ast didin destê k’era.

 

* * *

 

Gilîê xweyî paşîê pêşîê nebêje.

 

* * *

 

Gizêr zere,

Kirtîn li sere.

 

* * *

 

Go: ezê her’im firo fir’kim,

Min nizanibû ezê p’or’-gulya kur’kim.

 

* * *

 

Go: p’işo p’îsîê te dermane.

P’îs bû, veşart.

 

* * *

 

Go: şivan bi hevda dik’evin,

Çol û pez gurar’a dimînin.

 

* * *

 

Go: k’ûsî, çir’a usa p’îsî?

Go: Xwedê usa e’nya min nivîsî.

 

* * *

 

Go: tu çi diçînî?

Go: ku şînbe, tê bibînî.

 

* * *

 

Golikê malê ji gaê malê natirse.

 

* * *

 

Goştê canê xwe bixwe,

Minetê qesab çêtire.

 

* * *

 

Goştê min çiqa bixwe,

Hestûê min navêje.

 

* * *

 

Gotin e’dete,

Nexwarin dewlete.

 

* * *

 

Gulî dirêj –

Aqil kêm.

 

* * *

 

Gunê Xwedê merya neê,

Gunê e’vda boşe.

 

* * *

 

Gur çi zane, k’êwrîşk berjêrada nikare bir’eve?

 

* * *

 

Gur gotye: bîna se bîna min bûya, minê k’oka dinyaê banya.

 

* * *

 

Gura k’era H’esen xware,

Ne gazine, ne heware.

 

* * *

 

Gurê mêşe

Hîn nabe p’êşe.

 

* * *

 

Gurr’a dixwe,

Şivanr’a jî h’ele-h’ele.

 

* * *

 

Gûê h’işk p’êşa meryava nagre.

 

* * *

 

Gûze, gûzek,

Dibe dîzek.

 

 

MESELE Û MET’ELOKÊ K’URDÎ

 

F

 

 

Filekî xêr birakî bê xêr çêtire.

 

* * *

 

Fir’îna mirîşkê

H’etanî kadînê.