rusiya

(function() { if (window.pluso)if (typeof window.pluso.start == "function") return; if (window.ifpluso==undefined) { window.ifpluso = 1; var d = document, s = d.createElement('script'), g = 'getElementsByTagName'; s.type = 'text/javascript'; s.charset='UTF-8'; s.async = true; s.src = ('https:' == window.location.protocol ? 'https' : 'http') + '://share.pluso.ru/pluso-like.js'; var h=d[g]('body')[0]; h.appendChild(s); }})();

HEYFHILDAN — 2

 

 

          Tirs dha qewatê dide merya. Û Hoto êşa birîna xwe texmîn nedikir, ç’el-kora nedinihêrî, direvya. Lê înkê, kina heyfhildanê qewateke dha mezin dabû Belgê û ewê dabû pey. Qursaxê wê dha zêde bûbû, çimkî didît, wekî merîkî rû-rema mînanî zara çawa ber wê direve. Evê yekê taqeta wê hê zêde dikir. Ewê dabû pey, direvya û hey jî ç’êr dikirin. Lê wexta Hoto tunebû caba wê bide. Demeke usa bû, wekî wext jî hebûya, çetin Hoto wî halîda çawa lazime caba wê bida. Zef-zef wê hêlekarî, fêlbazî bikra. Lê zanibû, wekî ew vê demê bendî tiştekî nagrin. Lema jî, çawa dibêjin, ewî serî qurbana linga kiribû û direvya. Ç’ar-mikana wî her tenê rev bû. Îdî ew duşurmîş nedibû, wekî bona mêrê kurmanc rev (ew jî ber jinekê) ji mirinê xirabtire. Êpêce are kete orta wan. Belgê tirsya, wekî dikare biqewime Hoto bireve, ji destê wê xilazbe. Çiqas qewata wê hebû dha lez revî. Lê dîsa pêra negîhand. Hoto çawa direvya, çawa direvya! Çar gav dikirne yek û direvya. Belgê dabû pey, jêra dida ç’êra, dikir-nedikir Hoto nedisekinî. Hoto êpêceyî revî, hevekî qudûm hatine ber çokê wî, guman kete dil, wekî wê jê xilazbe. Lê hema wî çaxî, gava ewî para nihêrî, çika çiqasî ji Belgê dûrketye, nişkêva lingê wî kete korikê û ser milê xwey birîndarda ket. Tajana êşa mil û ling da qêf. Hetanî xwest rabe, Belgê xwe pêra gîhand, hat serra sekinî, bi qemê niç’andê û gotê:

          — Rave, ser pîê xwe bidekine, ez merîê ketî naxim.

          Bînefişk Hoto ketibû, ji dest tirsê û êşê ç’ev lê fire bûbûn, qudûmê wî tunebû rabe ser pya.

          — Ez bextê teme, tê min nekujî, ez guneme, — Hoto ber Belgê zarî bû, lavayî lê kir.

          — Bextê te heye, wekî xwe davêjî ber bextê merya? – Belgê bi înk jê pirsî. – Wekê bextê te hebûya, te bi nemamî, dizîkava birê minî ezîz nedixist, cîê balesevev nedikuşt. Rave, ê! Tu mêrî, rave, pêşberî jinekê têke şer! Mala te xiravbîo, ne axir jin-hurmeteke pêşya te. De rave, ê, mêro, xwelya min sêrîbîo, tê jî bêjî ez mêrim. Mala Xwedê bişewite, evî hanî netiştok kilît derê mala bavê min da, reha me qeland. Wey min…

          Kincê Hoto xûnêda mabûn. Ew xwexwa jî ç’ila bûbû, pakî xeberdan pê nedibû. Zûr bûbû hey ç’evê Belgê dinihêrî, hey qema destê wêye tezî. Ricafekê pê girtibû, diricifî, wê havînê çeqe-çeqa dev-diranê wî bû hev diketin, tê bêjî sur-serma orta Xaç-Xirdinevî tezî derxistine devra, ser berfê, ber ba-bagerê sekinye çeqe-çeqa dev-diranê wîye. Tê bêjî demekê gunê Belgê pê hat, xwest tûke û jê dûrkeve. Lê nişkêva dîsa Tîtalê birê wê kete bîrê, sifetê wî hate ber ç’eva û ber ç’evê wê reşevehat, xwexwa jî nizanibû, çawa serda kire qarîn:

          — De tê ravî, rave, yanê na ezê ruhê te cenemê şakim!

          Hoto ji cî lipitî, lê ranebû. Êşa ling û birîna mil moleta wî birîbû. Ya duda, zanibû: hesab yeke, rabe jî, rûnê jî – ji destê vê jinikê xilazbûna wî tune. Îdî qutar nekir ji cîê xwe rabe.

          — Belkî Xwedê bela te bidê, aykê min tera nemîne. Qewata min tune ravîm. Tu û Xwedê xwe, dixwezî min bikuje, dixwezî min sax bihêle. Nha ez ketime tûra te. Çawa dixwezî, usa jî bike, — Hoto gotê û bû nêze-nêza wî.

          — Tu neketî tûra min, belengazo, tu ketî çema min, — Belgê bi mêranî gotê. – Îro roja mine, ez gerekê meremê xweyî çendik-çend sala bi destê xwe bînime sêrî, wekî dilê min rehetbe.

          Belgê ha gotê û qemek da qafê Hoto. Ewî xwest bi desta serê xwe xweyke, lê derengî ket. Zingîn ji qemê hat, xûnê mînanî fişqê avît, serê wî alîkîda xwar bû. Ewê bi qemê derbeke mayîn jî gîhandê. Bû terpîna Hoto alîkîda ket û bû xire-xira wî. Belgê niç’ê qemê danî erdê, dijminê xwe nihêrî, ku nava xûnêda vedqepiç’î. Ewê îdî destê xwe nedaê, xwera gune hesab kir, hîşt, wekî ew xwexwa ruhê xwe bide. Ew der xûnêda mabûn. Weke xûna gakî jê kişya. Bere-bere xûna wî kêm bû. Îdî xire-xir jê nedihat. Hey carna yan destê wîyî silamet, yanê lingê wî bêhemdî xwe dihejyan. Wexta Belgê ew yek ber ç’evê xwe dît, teze saweke giran lê girt. Çend gava paşda vekişya. Xêle wext dûr sekinî, lê nihêrî. Mînanî sewsa dêrî bûbû, sekinîbû, nizanibû çi bike, çawa bike. Ber ç’evê wê reşevehat, qudûmê wê sist bûn û bêhemdî xwe cîê xweda rûnişt. Êpêce wext usa nehiş cîê xweda rûniştî ma. Xûdaneke sar serra avîtibû. Paşê bere-bere ser hişê xweda hat, ji cîê xwe rabû, nêzîkî meyt bû. Hoto îdî ruhê xwe dabû, alîkîda ketibû, devê wê jev mabû, ç’evê wî vekirî bûn. Belgê lap nêzîk bû, pê serê qemê niç’andê. Lê meyt ji cî nehejya. Hate bawerkirinê, wekî Hoto îdî mirye. Kûz bû, ç’evê wî nihêrî. Ç’ev fire bûbûn, te digo eve wê ji cîê xwe bifistiqin, derên. Ew jî ji wan ç’eva tirsya, paşda vekişya. Dûr sekinî û bala xwe daê. Dilê wê rehet bûbû, wekî heyfa birê hildabû, lê gava ç’ev xûnê ket, gava dît dijminê wê çawa eblû bûye û nehiş bêfesal ketye, merivayê nava wêda xeberda. Kîn û înka çend deqa pêşda ber merivatîê paşda vekişyan. Ewê demekê heyfa xwe anî, wekî Hoto kuşt, xûna wî rêt, gunê wî kire stûê xwe. Lê ewê yekê her tenê demekê kişand. Kînê û înkê dîsa serê xwe hilbirîn, jendine dilê wê û sewdê wê, meytê birê kuştî hate ber ç’eva û ruhê beyantîê hemû hesînê mayîn alt kirin.

          Belgê bi gavên çeleng nêzîkî meyt bû. Soranî ber pişta xwe derxist û kevç’ika dilê wîda kire xwarê. Demekê wê tirê Hoto nemirye, qestîka xwe tirkemirarî avîtye. Wexta ewê soranî kevç’ika dilê wîda kire xarê, soranîê sîngê wî qul kir û weke çar tilya jî erdêda çû. Meyt bûbû mînanî darekî û tu nîşanê sax’îê nedihate kivşê. Belgê hêja hate bawerkirinê, wekî ruhê Hoto şandye cehnimê.

          Wexta Belgê ji mal çûbû, şerbikek xwera biribû. Soranî ji qefesa Hoto kişand, xûn dîsa hat. Şerbik tijî xûn kir, danî alîkî. Bi soranîê pozê wî, guhê wî jêkirin, danîn kêleka şerbik. Ne soranî, ne qeme ji xûnê temiz nekir, herdu jî wêda danîn, qasekê pêşberî meyt ser şînayê rûnişt û dîna xwe daê. Belgê îdî rind ser hemd-hişê xweda hatibû, talaşa wê nîbû, tê bêjî dîkeke şerjêkirye.

          Paşê ji cîê xwe rabû, nêzîkî meyt bû. Ewê usa meyt eblû kiribû, wekî xwexwa jî jê tirsya. Nikaribû gele wext lê binihêre. Pêra-pêra meytê birê hate ber ç’eva. Mirîtî jî wê tirê birê wê razayî bû: ç’evê wî ketibûne hev, ser dêmê wî beşereke usa hebû, ku te tirê ser tiştekî ecêbmayî maye. Lê meytê vî? Merya nikaribû lê binihêrya, sawê mêrê kulê jê dikişand. Xûnê ser ç’evê wî hildabû, ketibû kora ç’evê wî, tijî bûbû, mewicî bû, lema ç’ev nedihatine kivşê. Birîna sêrî usa bûbû, wekî hestu çîl-qerqaş dikir. Dewsa pozê wî koreke vike-vala bû, kirç’îk spî dikir. Dewsa guha tiştek tunebû, xûn ketibû qula guha xitimandibû. Wexta Belgê wa rind dîna xwe daê, sizî canê wêra jî çûn. Ewê jî nikaribû gele wext wî meytê eblûkirî binihêre, her tenê çend deqa kêlekê sekinî, jorda lênihêrî û ber xweda got:

          — Te girte xwe, kelbo… Min tu vî halîda dîtî. Min bi destê xwe heyfa birê xwe hilda. Virhada çi dibe, bira bive… Teze dilê min rehet bû…

          Ji meyt dûr ket, soranî hema usa bi xûnêva ber benê pişta xweva kir, qeme girte destekî xwe, bi destê mayîn şerikê bi xûnê tijî, ku îdî mewicî bû, poz û guhê wîyî jêkirî hilda û berê xwe da mezelê gund, çû.

          Îdî esr bû. Zûtirekê berxê bihatana. Sya ç’ya îdî êpêceyî dirêj bûbû. Ezmanî usa sayî bû, wekî pilte ewr nedihate kivşê. Bakî hênik dihat, şînkayî careke mayîn rast dibû.

          Wîte-wîta teyreda bû, ji ser tûmekî difirîn, diçûn cîkî mayîn, yan ser tûmekî, yan ser kevirekî datanîn. Ew qetla wê rojê kirî û ew dema wê tebyeta zeynet qe hev nedihatin.

          Hilbet, Belgê ev dema tebîyetê texmîn nedikir, hiş û sewdê wê her tenê ser wê yekê bû, wekî ewê heyfa birê xwe hildaye, dilê xwe rehet kirye û nha dicedîne gaveke zû bigihîje ser mezelê birê, kêlka wîda têke gazî, wekî heyfa wî bi destê xwe hildaye. Û bêhemdî xwe diçû, tu tişt nedihate ber ç’eva. Ewê wê rojê xûn rêtibû, tu tiştek texmîn nedikir xênji hesîna dilê xwe. Dilê wê rehet bû, çi ku bi sala meremê wê bû, gihîştibûyê. Raste, dilê wê rehet bû, lê ew xwexwa tevîhev bû, peşmûrde bû, nizanibû çawa diçe. Diçû û fikra wê ji qewmandinekê derbazî yeke mayîn dibû, nikaribû kûr-dûr ser yekêda bifikire. Lê meytê Hotoyî eblûkirî ji ber ç’eva nediçû. Ewê tirê ruhê wî daye pey wê, tê hey carna sûclî dibû, vedigerya piş xweva dinihêrî wê tirê yek pey tê. Lê didît kes tune. Careke mayîn bi gavêd lez pêşda diçû.

          Mezelêd gund li palê bûn. Xwe da palê û hevraz hilkişya. Gihîşte nava mezela û ber xweda got:

          — Mirîno, rehme li ruhê webe, hûnê xwezilya xwe min neynin…

          Kete bîrê, wexta hela biç’ûk bû, tevî dê dihat, nava mezelara derbaz dibû, timê dya wê usa digot. Vê carê jî gotina dê kete bîrê û ewê wekiland. Lê bi xwe jî nizanibû dê çira usa digot, menya wê yekê çi bû.

          Nava mezelada her tenê çend kumeyt hebûn. Ew jî kumeytê merivê kivş bûn. Ser çend mezela jî heykelê berana, hespa çêkiribûn. Ser mezelekî jî bêşîk (landik) bû. Kete bîrê, wekî ew kulfeta wî mexberîda ç’elkirî ser zarê çû. Malmêranê wê ew landik ser mezelê wê çêkirin. Wekî mayîn mezelê hilnedayî bûn, heykelê ser wan her tenê kêlik bûn.

          Nêzîkî mezelê birê bû. Kela dilê wê rabû, hêsir tijî ç’eva bûn. Şerbikê xûnê, soranî, qeme danîne kêleka mezel, xwe avîte ser xwelya mezel, kêlik paç kir û xwe derd-kulara lûband. Êpêceyî girya, şîna xwe kir, paşê, wexta perç’a dilê wê danî, îdî negirya, devê xwe kire kêlika mezelê birê, bû zarîna wê.

          — Tîtal, ezîzê min, bira ruhê teva eyanbe, wekî min bi van desta heyfa te hilda.

          Ewê sê cara evan gilya wekiland, rabû şerbikê tijî xûn hilda, anî ser kêlika mezelda kir, şerbik û poz, guhê wîyî jêkirî danî ber kêlikê, soranî û qeme pê xwelya ser mezel temiz kir, danî alîkî, careke mayîn, îdî bi dilê baristan, kêleka mezel rûnişt û tê bêjî merîê zêndîra xeber dide, got:

          — Ezîzê min, min tobe kiribû hetanî heyfa te hilnedim, kinca jî xwe neêxim, reşê venekim, milê xwe kinca tezera nekim, pakî nekevim nava cî-nivîna ranezêm. Îro ew meremê min hate sêrî. Birao, xeyda te tunebe, virhada xûşka teê reşê girênede, wê xwe bixemilîne, qestîka ber ç’evê dijminara here, bê, bira ew xweda bişewitin, biteqin. Bira kotîê me jî zanibin, wekî kevnejinekê çi kir. Hergê ew mêrbin, simêl ber pozê wan hebe, ev kirina min wanra mirinekê hêjaye. De bira herin, zanivin, wekî jinekê çawa nav êl-eşîrada ew rûreş kirin. Wana gelekî dilê min êşandibû. Nha jî bira ji xelqê şerm bikin. Xelqê vê yekê têke qar, bide rûê wan. Cenim-du gor, min xûna te erdê nehîşt, virhada çawa lev tê, bira lev bê. Îdî kul dilê minda nemane.

          Belgê ser mezelê birê gelekî xwera xeberda, xwe û derd-kulara got û lûband, kutasîê rabû, çû ser mezelê dê-bavê xwe, kêlika wanda jî kire gazî, wekî çi kirye, xatirê xwe ji mezelê dê, bavê û birê xwest, soranî ber benê pişta xwera kir, qema tezî girte xwe û berjêr, berbi gund çû.

           

          * * *

           

          Gundda hela tu kesî haj qetla wê rojêye bûyî tunebû. Her kes şuxul-emelê xweva mijûl bû.  Belgê hat, gihîşte nava gund. Du kulfet ser ç’irika jorin bûn, kinc dişûştin. Belgê hat ber wanra derbaz bû, cem wan nesekinî, her tenê wextê nêzîkî wan bû, qestîka hevekî hêdî çû, usa kir, wekî ew qema destê wêda bibînin. Çimkî ew jinê qebîla Hoto bûn. Hilbet, ew nikaribû bal wan bisekinya, çimkî wanra xeber nedida. (Wextê ha ne ku tenê mêra, lê usa jî jina hevdura xeber nedidan, nediçûn malêd hevdu nedihatin, hevdura dijminayî dikişandin).

          — Eva dînik cina ketye, bi qeme diçe ser mezelê birê xwe? – yekê bi cûrê pirskirinê got.

          — Kerba wê dînbe, — ya mayîn gotê. – Ewqas xwe dikile, xweda dişewite, hetanî ecêbekê neyne serê xwe, dilê wê rehet nave.

          — Tu navînî, wê çawa qeşeng-qeşeng diçe, tê bêjî ji dewetê tê, — ya pêşîê bi eks, bi ten got.

          — Tu çira usa divêjî, zef jî dijmine. Ne Xwedê jî xweş naê, ewî nemerî cîê heqî-neheq lêda birê wêyî taê-tenê kuşt, gunê wî kire stûê xwe. Ewa çend sale belengazê xwe reş-mişot kirye, ç’evê wê hêsira ziha nave. Derdê wê ne besî wêye, tu jî serbarê serda radivî tiştê usa divêjî. Ne Xwedê jî xweş naê. Şerme, gilîkî usa bêje, wekî Xwedê jî xweş bê, merya jî xweş bê. (Ewa ha xeber dida bûka wê qebîlê bû, lê qîza qebîleke mayîn bû. Raste, wê û Belgê jî hevdura xeber nedidan, lê ewê timê gunê xwe Belgê danî û dilê wê ser dişewitî. Lema jî vê carê ewê îdî ber xwe neda û çi dilê wêda hebû, temam da der).

          Jinika mayîn caba wê neda, texmîn kir, wekî gilîkî necayîz gotye. Dengê xwe nekir.

          — Xwedê tu erdê hilnedî, ya heq nedî ya neheq, — ewê jinikê got û kesereke kûr rahişt. Ewê caba vê gotina wê jî neda, xwe ker kir û xwe kincê şûştîva mijûl kir.

          Belgê kubar-kubar nava gundra derbaz bû, tê bêjî îdî ne nava şînêda bû, çû ber derê xwe sekinî. Hevekî ser selê ber dêrî rûnişt, bîna xwe stend, paşê çû hundur malê. Mêrê wê Evdo li malê bû.

          — Keç’ê, tu haqas wext kuda çûyî, ser-beratê te tunene? Min çiqas cînara pirsî, kes haj te tunebû. Tu kuda çûbûyî? – Evdo jê pirsî û gava ç’ev qema destê wê, soranya ber pişta wê ket, reng lê çû, ecêbmayî ma.

          — Min çû heyfa xwe hilda, — ewê bi hemdî xwe gotê, qeme ser niç’ danî ber dîwêr.

          — Çawa heyfa xwe hilda? Heyfa çi? – ancax devê mêr gerya, pirsî.

          — Mim ew kelb gever kir, heyfa Tîtal hilda, — mînanî berê ewê bi hemdî xwe got û çû kêleka mêr rûnişt.

          — Bo laqirdîê xwe neke, — Evdo bi dudilî gotê.

          — Ez laqirdya nakim, rast divêjim, min çû ew kelb gever kir, heyfa xwe hilda, hatim.

          Reng dha li Evdo çû, zûr bû ç’evê jinê nihêrî. Qe talaşa jinê nîbû, tê bêjî tiştek jî nebûye.

          — Hela bêje, çika te çawa kir? – mêr jê pirsî. – Tu cina ketî, te çawa xûna mêrik anî, kire ber derê min, destê min û wana kire hev. Ezê nha çawa bikim?

          — Min xûna xelqê neanye, nekirye ber derê te, — jinê bi mêranî gotê. – Min heyfa xûna birê xwe hildaye. Xûn pêş xûnêva. Qe nefikire, min destê te û wan nekirye hev. Ewana rind zanin, wekî her tenê min bi destê xwe kirye. Tu qe berxwe nekeve, ewana nikarin tera bêjin serê pozka sola te xare. Ezim cabdar, çî te gilya neketye.

          — Çawa çî min gilya neketye? – mêr gotina wê bi cûrê pirsê wekiland. – Çira tu kîyî, ne kevanya vê malêyî?

          — Raste, kevanya vê malême, lê ez qîza bavê xweme, — Belgê bi hemdî xwe got. – Min cîê balesebeb xûn nerêtye, min her tenê heyfa birê xweyî taê-tenê hildaye. Heyf pêş heyfêva, kuta bû, çû. Tu çira fikara dikî?

          — Ez fikara nakim. Lê te tiştekî nebînayî kirye. Dive, keç’ê, tu laqirdîê xwe dikî?

          — Ne min tera got. Merî pirsê haqa qe laqirdya dike? Lo-lo, wedê min û laqirdyane?

          Bû niç’e-niç’a mêr, serê xwe berjêr kir.

          — Lê te çawa kir? Kîderê kuşt? Çawa kuşt? Meytê wî çawa kir? – Evdo bînekêra ev pirs danî rêzê.

          Û jinê hûrgilî jêra gilîkir, wekî çawa kirye. Ç’evê Evdo fire bûbûn, ecêbmayî guh dida jinê û hey dikire niç’e-niç’. Wexta Belgê gilîkir, kuta kir, mêr jê pirsî:

          — Nha meytê wî kîderêye?

          — Wê wêderêbe, kîderêbe, — jinê cab da. – Hergê nebûve xurê deva, wê wêderêbe. Goştê wî haqasî herame, wekî deve jî tu wexta nêzîk navin.

          — Lê em çawa bikin? Çawa cabê bidine wan, wekî hela terî neketye erdê, herin meytê xwe bînin? – Evdo tevhevbûyî ji jinê pirsî, çimkî halekî usada bû, wekî rê ji rya dernedixist.

          — Cînarekîra bêje, bira here elametîê bide wan, — Belgê rê nîşan daê. – Gazî zarake, bira bêne mal, îdî ji mal derneên. Tu xwexwa jî cîkîda meçe. Bi tivdîrbe. Ez zef zanim, dive tejî-tûlê wan sergermîê bikin, êrîşê bînine ser me. Qema dinê jî binê stêr gerekî derxin, hazir daynin. Olecaxe, tiştekî usa bû, minetê mekişîne, ez rex teme. Bira bên ser me şêr, çika dya kê digrî. Pira-pir, hindika-hindik. Xelqê wanara çi bêje? Min neheqî wan nekirye, cîê badilhewa kelbê wan nekuştye. Min her tenê heyfa birê xwe hildaye. Dinya-alem vê yekê zane. Û wextê ew lingê xwe guhê bavê xwe xin, xelqê wan nava pirç’-mûda bişewitîne. Minetê mekişîne, rave, çawa min got, usa jî bike.

          Evdo bi dilekî şkestî ji malê derket. Belgê ha-hanga dadaê derê qutya xwe vekir, kincê reşe kevn ji xwe xistin, kincê teze xwekir, mînanî bûka xwe xemiland. Qema dinê jî ji bin stêr derxist, hazir danî. Şivdara gerya, ew jî dîtin, anîn danîn kêleka qema. Rind tivdîra xwe dît, wekî wexta tiştek biqewime, ew haj xwe hebin, çar ç’ev nebin. Gava dît her tişt hazire, bi wê xemla xweva jî derkete ber dêrî.

          Çilkanî hela tiştekî ne hesya bû, her tişt seqirî bû. Her tenê car-cara ewte-ewta kelba dihat, qûrtîn-qûjînya zara bû xwera dilîstin. Te hew dinihêrî dîkekî vê mehelê dikire gazî, dîkekî mayîn li meheleke din caba wî dida. Ç’êta dixwestin mînanî dîka têkne gazî, lê dengê wan têraê nedikir, dirêj nedikirin, kese dibirîn. Îro dengê wan têrê nedikir. Sibê ew ç’êtê bûbûna dîk û dengê wanê qube bihata bihîstinê. “Karik bin sepetada namînin”, — Belgê ew mesela cimetê dilê xweda wekiland, wexta dengê ç’êta kete guhê wê. “Ne karik bin sepetada dimînin, ne jî xûna neheq erdê dimîne”, — ewê dilê xweda got. “Qe na zuretek pey bima,– ew derheqa birêda fikirî. – Bira mîna van ç’êta biç’ûk bûya, minê xweykira, mezinkira, wekî rikneta mala bavê min kokêva nehata birînê. Destê netiştokekî riknet ortê çû, lê ewî jî girte xwe”, — Belgê xwexwa xwera ha got, qestîka çend cara ber dêrî çû, hat, xwest, wekî der-cînar bi wê xemlê wê bibînin. Lê telebextra ji cînara tu kes ber derê xwe nîbû. “Ev qir ketye nava wan, yek ji mala xwe dernaê”, — Belgê dilê xweda got, cîê xweda sekinî û herçar alya nihêrî.

          Xêle wext derbaz bû, gava dît Evdo û cînarê wanî pêşber tevayî ji mala wî derketin. Wana tiştek hevdura digotin, lê dengê wan Belgê tesele nedibû. Wexta Evdo ç’ev jinê ket, bi desta da femkirinê, wekî here malê.

          Lê Belgê ji cîê xwe nelipitî. Cînarê wan berbi mala Hoto çû, lê Evdo berbi mala xwe hat.

          — Te çi xwe xemilandye, derketî derva, nevî diçî dewetê? – gava mêr nêzîk bû, jê pirsî. Nava pirskirina wîda lêhilatin hebû.

          — Îro bona min dewete, — Belgê gotê. – Wekî kesekî gazin min nekira, îzn jî destê min bûya, minê bişanda def-zurne banya, deweteke tam bikira, wekî dilê min rehet bûya.

          Mêr dengê xwe nekir, çû piş malê. Zarê wan wêderê xwera dilîstin, holik çêdikirin. Bavê gazî wan kir, anîne malê. Lê Belgê hela ber dêrî sekinîbû, dixwest bibihê, çika çawa şipûk dikeve mala Hoto, dibe zare-zara nefera. Dixwest ew yek bibihîsta, wekî perç’a dilê wê rind danya. Ç’evê wê wî cînarê wan bû, ku Evdo şandibû, wekî wê caba nebixêrîê bide wan. Cînar çû, kete gundur. Nişkêva qajîn ji mala Hoto hat. Wexta dengê qajînê kete guhê Belgê, ew paşda vegerya, hate sivderê. Ji vêderê mala Hoto rind dihate kivşê, lê ji wêderê nikaribûn bidîtana, wekî sivderêda kî heye, kî tune.

          Çend deqe derbaz nebûbûn, gava jina Hoto derkete derva û kire gazî:

          — Hewar, gundîno! Ez bextê weme, şipûkê mala min xistye, malxuê malê hatye kuştinê, — hey digot, hey porê xwe, ser ç’evê xwe vedirût.

          Neferê malêye mayîn jî derketine derva. Gişk digiryan. Qîzê Hoto ser ç’evê xwe peritandibûn, porê xwe usa vedirûtin, wekî porê wan ser sêrî bûbû gijik.

          Cînar derketine derva. Ç’ûk û mezin berbi mala Hoto revîn. Gava gihîştine cî, jina destê jina wî, qîzê wî girtin, wekî xwe nekutin. Ber derê wan qalmeqalmeke usa bû, wekî te tirê heşer-meşere û dûrva merya çetin tê derxista, wekî kê çi dibêje.

          — Mala min xirav bû, ocaxê min kor bû, zarê min êtîm man, — dengê jinikê temamya gund bela dibû.

          Mêrê qebîla wan, der-cînar, gundî tijî ber derê wan bûn. Hey xeber didan, hey alîê mala Evdo dinihêrîn. Çend cahila xwe xweş kirin, wekî êrîşê bibin ser mala Evdo, lê merîê qebîlêd mayîn milê wan girtin, nehîştin. Mezinê qebîlê Avdel jî wan hilat û vegerya ser jina Hoto, gotê:

          — Tê şîna xwe bikî, pakî bike, çi qare-qara teye! Merî ber dêrî şînê nake, here malê, paşê tu zanî.

          Jinikê dengê xwe nekir, kere-ker çû hundur. Kulfeta dane pey. Ber dêrî her tenê mêr û zaro man. Dora ewî cînarê wan girtin, ku ew besa nebixêrîê dabû wan, pirs-pirsyar jê dikirin. Ewî jî wanra ew yek digot, çi ku Evdo jêra gotibû.

          Çiqas çû dha zef cimet ber derê Hoto berev bû. Her tenê merîê malbavanê Belgê nehatin. Ewana nikaribûn bihatana, çimkî dijmin bûn. Wana jî hela nizanibûn kê kuştye, seba çi kuştine. Ewana ber derê xwe sekinîbûn û dûrva dîna xwe didanê.

          Nişkêva Avdel usa bilind got, wekî gişka jî bihîst:

          — Bira tu kes zêde-zêde xeber mede, gilî-milya neyne ortê, — vegerya ser merîê qebîla xwe: — Gelî lawika, ez werame, sergermîê mekin. Sergermî dest nade. Ez wera divêjim, pakî ç’evê xwe vekin, hişê xwe berevî ser hevkin, her kes ji we gotî kurê xwe, birê xwe şîretke, wekî vê ortê xiravîê hê mezin çênevin.

          Dihate kivşê, ewî qestîka usa digot, wekî merivê qebîla dijmin bibihên û zanibin fikra wan tune wanra têkine şer.

          — Werin, em herne hundur, binihêrin, çika çi bikin, — Avdel ha got, da pêşîê, çû hundurê malê. Merîê wî gişka dane pey.

          Her tenê merîê qebîla Avdel çûne hundur, yê mayîn derva man. Yekî ji yekî dipirsî, wekî çawa bûye, kî kuştye, kîderê kuştye. Lê nedipirsîn, wekî bona çi kuştine. Dihate kivşê, wekî wê bona çi hatibe kuştinê. Pirs didane hev, lê tu kesekî hela tam nikaribû caba wan bide. Her kesî xwera gilîk digot, gilîê tam her tenê ew bû, wekî Hoto hatye kuştinê. Cînarê Evdo wêderê bû, wexta ji wî dipirsîn, ewî digot, wekî Evdo jêra gotye Belgê lêdaye kuştye.

          — La tu xûşka min kiribîê, — yekî xelqê xerîb, ku navê wî Elî bû, got. – Hey jin! Jina usa deh mêra hêjaye…

1 2 3 4 5

 

 

Добавить комментарий

Ваш e-mail не будет опубликован. Обязательные поля помечены *