BILINDAYA Ç’ÎÊ DÛRVA TÊ K’IVŞÊ (1989)

BILINDAYA  Ç’ÎÊ  DÛRVA  TÊ  K’IVŞÊ

 (BONA  BÎRANÎNA  ŞAMILÊ  BEK’O)

         Şamilê Bek’o çû rehmetê. Sazbend wefat bû, lê sazbendya wî ma, wekî cimeta mera bijî, tevî wêbe, wê şake û dilê wê t’ev rake.

         “Cirîd”. Fîqê dixe Şamilê Bek’o”, – t’imê em vê gotinê bi radîoa Yêrêvanê, nava xeberdanêd kurdîda dibihên. Û dibe gujîna fîqê… Nava lêdana wîda tu deng û t’eqla cirîdê tex’mîn dikî, sifetê syarkirina bûkê tê ber ç’evê te, gava syar hespa syar bûne, ketine cirîdê… Hetanî dengê r’inge-r’inga lingê hespa jî tê t’esele dibe. Awaz usa tê guhastinê, wekî te t’irê ew hey nêzîk têne bihîstinê, hey dûr dikevin. Temamya zeyneta cirîdê, t’eql û doja şaya kurdî nava “Cirîd”-êda tê k’ivşê. Çiqasî dibihêy, jê t’êr nabî, çimkî cahiltya te (eger ahilî – deweta te), derbazkirina kal-bava tîne bîra te. Tê bêjî ew tamareke usaye zore, ku xûna cahiltîê berî nava te dide, te ruh û canva cahil dike, dereca û yaşê xwe bîr dikî, hespek wêderê hebe lêlêyî syarbî û bikevî cirîdê belkî be’lgîê bûkê bibî.

         “Cirîd” ne tenê sertaca sazbendya Şamilê Bek’oye, lê usa jî  pasporta sazbendya meye miletîêye.

         Meya Şamilê Bek’o mînanî ava avlih’eyatê dixulxule, ruhê te, sewdê te “av” dide. Bi t’ilî-pêç’îê hosta ew dilê tera xeberdide. Mqam heye girîê te tîne, mqam heye şabûna cahiltîê dike dilê te. Hunurê hostaye, hunurê Şamilê Bek’oye.

         Eme xwendk’ar bûn. Carna k’oma Şamilê Bek’o Yêrêvanêda pêşda dihat. Wê bejn-bala tîtalî, ç’evê reşe gir derdikete ser dik’ê, berê xwe cimeta hazirda dikir û elam dikir: “Nha Şamilê Bek’o wê bi du hacetêd sert filan mqamî lêde”. Du zurne ji berya xwe derdixist, hevekî p’iv dikirê, sazdikir û destpê dikir… Qûjîn dikete seraê, awaza p’êl didan û guhdar dibirne dinya batinî – dinya sazbendîêye bêserobin. Cotikê e’nya xwe tevhev dikir, ç’evê xwe digirtin û t’ilî-pêç’î dihejandin, sazbendya batinî dihûnandin. Te her tişt bîr dikir, dibûy qûlê wan t’ilî-pêç’îê serbazîê… Û gava kuta dikir, tu ji wê dinya sazbendîê vedigeryayî dinya rêal, teze û ecêbmayî dimay, wekî çawa ewî bi wan “hacetêd sert” (sazbend zanin lêdana yekê çiqasî çetine, k’u ma ya duda) zeyneta sazbendya kurdî ber te vekir, tu kirî maşoq û delîlê wê. Badilhewa nîbû, wekî nivîskarê kurdî navûdeng Ereb Şamîlov gotye: “Gava Şamilê Bek’o lêdixe, dûp’işk direqisin, me’r merya nagezin”.

         Ewî çiqas şayî şênkiribûn, çiqas bext-miraz gîhandibûne hev, çiqas dil ser hev bengî kiribûn. Radîoê deng û seda wî herçar alîê Kurdistanê bela kiribû, ew kiribû mêvanê her maleke maşoqa sazbendya kurdîye eynsî. Min nedîtye, lê bawerim, wekî wexta şaynetya 20-salya Oktyabra Mezin ansambla kurdî Moskvaêda zavoda avtomobîla, mala ulmdarada pêşda hat (Şamilê Bek’o jî nava wê ansamblêda bû, wî çaxî hela cahil bû), çi k’el, ruh û can kirye nava lêdana xwe, wekî bi qeytanê ew nivîsîne û paşê bi radîoa h’emt’faqîê dane.

         Sê hacetêd sazbendîê – fîq, meya, zurnê – hersêk jî bi t’ilî-pêç’îê ter’a dik’êlimin, ter’a xeberdin, ruhê te şibh’î dikin, derî-dervezê dinya sazbendya eynsî ber te vedikin, didine pêşya te û te dibine nava zeyneta cinetî.

         Şamilê Bek’o sed salî zêdetir emr kir. Ewî sazbendîke usa pey xwe hîşt, wekî rya nemirinê jêra vekir û çiqas here, ewê dha mezin bê xanê, çimkî, çawa gotine, “Bilindaya ç’îê dûrva dha r’ind tê k’ivşê”.

“Rya teze”, 25-ê fêvralê s. 1989