T’U CARA JI BÎRA MIN NAÇE… (1972)

T’U  CARA  JI  BÎRA  MIN  NAÇE…

         Şiklkêşê mezin Martîros Saryan wefat bûye… Demekê vê be’sê dibihêyî û ji guhê xwe bawar nakî. Bawar nakî, çimkî te t’irê ew we’dera xuliqîbû û mînanî we’de wê heta-hetayê bijî… Wê bi wan efrandinêd xweye sert’acva bijî, ku bûne milk’ê we’de, bûne p’îgarê we’de û dane ser rya heta-hetayê…

         Bextê min lêda wî – şiklkêşekî we’dê meyî mezin – bibînim, pêr’a qse bikim. Û ewê rasthatinê mezinayîke wîye mayîn jî minra dîhar kir – mezinaya wîye merivayê, întêrnasîonalîzma wî, h’izkirina wîye mezin berbi cimetêd mayîn.

         Sala 1964-a 7-ê meha dêkabrê bû. Êvareke sar bû. Bi spartina rêdaksîaê ez û şiklkêşê me Arakêl Crax’aspanyan çûne mala Martîros Saryan. Alîkîva ez gelekî şabûm, ewkî ezê şiklkêşekî dewrana meyî mezin bibînim, lê alîê mayînva wê rojê tiştekî usa qewimî bû, wekî k’êfa min tunebû: qîza min te’l nexweş bû û biribûne nexweşxanê.

         Gava şiklkêşê mezin pê hesya, wekî em ji rêdaksîa gazêta “Rya teze”-ne, gelekî şa bû, bi dil em qebûl kirin.

         Ewî hema pêşîêda bi dilovanî got:

         — We çira meseleke gazêta we neanî, wekî min bidîta? Ne axir ez kurda gelekî h’iz dikim, ew pismamêd minin.

         Û ewî pêşîê destbi pirs-pirsyara kir, derheqa emrê kurdê sovêtîêda, pêşdaçûyîn û kûltûra wan pirsî. Û her cabeke mera şa bû, beşera wî hê xweş bû.

         — Ez gelekî şame, wekî welatê meda kurd ewqasî pêşda çûne, — ewî got. – Û her pêşdaçûyîneke wan min dide şakirinê. Em, ermenî û kurd, cînarêd qedîmîne, gelek tiştêd tomerî orta deb, xeyset, emrê meda heye. Em rastîê dostin, em rastîê brane. Ez dixwezim, wekî ew dostî hê pêşda here, hê qewîn û meh’kem bibe, çimkî ew xwestina dilê herdu cimeta meye.

         — Varpêt, We qet şiklê kurda k’işandine?

         — Belê, min çend şiklê kurda k’işandine û ew temaşegehêd efrandinêd minda hatine nîşandayînê. Ez zûda kurda nas dikim. Min r’eqasa kurda jî, deweta wan jî dîtye. Wana dest dabûne destê hev, bi teqlekê dilîstin. Govendeke giran bû, lê bê çira yekî şaş nedilîst, çira hejandineke kêm yanê zêde nava r’eqasa wanda tunebû. Lê kincê wane miletîê çiqasî bedew bûn! Teê bigota şiklkêşekî batinî ew neqişandine. Kurd ewledê tebyetêne, xwekirina wan jî ji tebyetê, ji ç’ya tê. Û ew her tişt, çi ku ji tebyetê tê, bedewe.

         Me gelekî qse kir, derheqa gelek pirsada xeberda. Û gava me xatirê xwe ji Varpêt xwest, em derketin, min derheqa nexweşya qîza xweda îdî bîr kiribû, bin hukumê qebûlkirina wîye merivayêye nebînayîda bûm. Ne axir ez çûbûme cem p’îrê r’enga, dinyake batinî – dinya r’eng û awazê Martîros Saryan.

“Rya teze”, 12-ê mayê s. 1972