«DEW DIDÎ HACO?»

«DEW DIDΠ HACO?»

(«GORNEPIŞÎK»)

            Gundê meda xortekî kureyî, kubarî, xwerazî hebû. Navê wî Şelal bû. Fortekçîkî usa bû, wekî zehlê merya lê diçû. Te lêdinihêrî rojê dihat fortek dida xwe. Ne şerma wî hebû, ne jî eyba wî. Ber mezina disekinî serê bavê xwe mezintir xeber dida. Tu cara mezinara nedigot «xalo» yanê «apo», ber wan disekinî, çiqas jî ew emirda mezin bûna, navê wan hildida. Mezina ç’evê hev dinihêrî, serê xwe dihejandin û dikirne niç’e-niç’. Eger gotinêd wî bawer bikrana, wî çaxî usa derdiket, wekî çiqas egîtî dinyaêda hatye kirinê, wî kirye.

         Kesekî ji gotinêd wî bawer nedikir. Gele cara didane rû, wekî fortekçîtî ne tiştekî rinde, lê dîsa talaşa wî nîbû. Dîsa ew Şelal bû, nedihate guhastinê û ne jî terka xeysetê xwe dida.

         Cîê tê û netê xwe nava gilyara dikir. Wexta mezina xeber dida û yêd mayîn guhdarya wan dikirin, te hew dinihêrî mînanî kapê beş xwe ortêra kir, ber gilîê mezinada hat, nehîşt ew xeberdin, gilîkî evsene kir.

         Çawa merivekî zarzêv kesekî jê hiz nedikir û wexta dihat nava koma mêra, hineka ber xweda digotin:

         — Nebiox’ir, dîsa hat.

         Dihat, qure-qure disekinî, hevekî guhê xwe dida gilya, hela çika derheqa çida xeber didin û xwe kişî ortê dikir, payê xwe dida. Bi gotina wî, tirsa wî tune, çend cara nava mezelada razaye, berî gura daye, carekê hindik mavye hirç’ê bixeniqîne (bê alîê me hirç’ ku hatine?), hirç’ ancax ji dêst derketye, revye, çûye…

         -Camêr, ewqas derewa ku tîne? — pey çûyîna wîra gundya digot.

         Şelal usa payê xwe dida, fîke-fîka wî bû nava gund digerya. Wexta berîêvarê qîza cêr hildanîn, dihatin nav gundra diçûne ava kanîê, Şelal hê berxwera diçû, qure dibû, bilind-bilind payê xwe dida, wekî keç’ik bibihên. Çend sala ji me, cahilê gund, mezintir bû, lê hela nezewicî bû. Bavê wî çûbû dewa çend qîza kiribû, lê kesekî qîz nedabûyê. Kê wê qîz bidana ewî fortek? Em ser hesa-hesa ketibûn, wekî dilê wî ketye qîzeke gundê me. Qestîka diçû nêzîkî mala bavê wê û çend cahil ser serê xwe top dikirin û payê xwe dida. Lê qîzikê ew bendî tiştekî hesab nedikir. Şerma Şelal tunebû. Carekê jî dîsa em, çend cahil, xwe top kirin, em dane xeberdanê û birin nêzîkî mala bavê wê qîzê. Destpêkir payê xwe da, em hîn kirin, wekî, xwedêgiravî, çawa merî dikare hirç’a bixeniqîne.

         — Şelal, ne axir alîê me hirç’ tunene, — yekî gotê.

         — Çawa tunene? Hela here bikeve kûraya meşe Miskînya, tê binihêrî hirç’ hene yanê na. Wê salê, ezî hela biç’ûk bûm… — destbi serhatya xweye derewe bi sirê dikir. Hey digot, hey alîê mala bavê keç’ikê dinihêrî. Me lênihêrî, ew qîz û çend hevalava berbi me hatin. Şelal ku ç’ev wan ket, hê qure bû, bilind-bilind payê xwe da. Wexta keç’ik hatin ber mera derbaz bûn, ewê keç’ika, ku dilê Şelal ketibûyê, bi dengekî bilind got «exk!» Keç’ik kenyan, me derbaz bûn, çûn. Em jî kenyan. Gilîê Şelal dêvda nivcî ma. Keç’ika dinihêrî. Êpêceyî nihêrî. Keç’ik hey diçûn, vedigeryan me dinihêrîn. Dengê kenê keç’ika hela me tesele dibû. Gava keç’ik çûn ketine malekê, Şelal zivirî û dîsa fort dane xwe.

         — Qe şerma vî malxirabî tune, — wexta ew ji nava me derket, berbi mala xwe çû, yekî got. — Dewsa wî yekî mayîn bûya, wê bimra, lê qe talaşa wî jî nîbû. Hûn gura min dikin, werin em tiştekî usa bînin serê Şelal, wekî hetanî xweşbe bîrneke.

         Me destê hevda sond xwar, wekî êvarekê bela Şelal bidnê.

         Raste, zehlê gişka ji Şelal çûbû, kesekî jê hiz nedikir, lê nîvê gundî pirê qebîla wan bû û merîê qebîlêd mayîn ji vê yekê vedikişyan û ewqasî jî nedidane kivşê, wekî lê kirine eynat. Lê merîê qebîla wî, îlahî bavê wî û birê wî (çend bira bûn), guh nedidane ser vê kirina wî, tê bêjî hela pêra firnax dibûn. Diqewimî, wexta yekî çawa lazime deqa wîda didaê, ewî gilîê netê jêra digot û qestîka usa dikir, wekî şer pêşda bê. Û rûê wî, wan kirinêd wîda, rastîê jî, çend cara gundê meda bû şer. Lema jî, wexta me, sê-çar cahilê sivik ya xwe kire yek, wekî belakê Şelalra bînin, me usa jî qirar kir derheqa wê kirina xweda tu qûl-bendara tiştekî nevêjin, yanê na şerê pêşda bê, xirabîê bikeve orta cînara.

         Mala bavê Şelal fêza gundda bû. Mezelê gund nêzîkî mala wan bûn. Cewa ava bostanê wan binetara mezelara dihat. Em pê hesyan, wekî kîjan rojê sirya mala wane kartolê xwe avdin. Birê wî çûbûne şeher bixebitin, bav jî çûbû aş. Dya wî zûda miribû. Navê dêmarîê jî Şerbet bû.

         Çawa terî kete erdê, em çûn, me xwe nava mezelada veşart. Em êpêceyî wêderê man. Şevereşe. Ç’evê me derê wane, çika Şelalê kengê derê, bê here serê bendê, avê berde, wekî kartolê xwe avde. Wextekê me dît Şelal ji malê derket, derî girt, mer’ da ser milê xwe, bû fîte-fîta wî berbi serê bend çû. Me qirar kir, wekî bira bê here, avê berde, vegere, paşê emê bela wî bidnê. Hat binetara mezela, carekê, duda alîê mezela nihêrî. Îdî nedikire fîte-fît û mer’a xwe usa girtibû, te tirê vaye wê bide qafê yekî. Hat derbaz bû, çû serê bendê. Me pêra-pêra kincê xweye serda êxistin, man tana kiras-derpê. Me xwe kumeyta mezel teland û hîvya hatina wî man. Wextekê me hew dît, wê tê. Hat binetara me. Tana kiras-derpê çîle qerqaş bû qaje-vaja me û me banzda ser hev, hey jî pêra berjêr çûn. Me dîna xwe daê, ewî mer’a xwe alîkîda avît, bû qûjînya wî, çilqas kir. Çawa direve! Qe piş xweva jî nanihêre. Him direve, him jî qare-qara wîye.

         — Şerbet, mala bavê xirav bûyê, lê vana ez xeniqandim!..

         Dîsa qaje-vaja meye û em banzdidin ser hev. Gihîşte ber dêrî, qe piş xweva jî nenihêrî, derî vekir, xwe avîte hundur. Em revîn, me xwe da ber kumeytê, zû-zû kincê xwe xwekir. Heta me kincê xwe xwekir, Şerbet tenê derkete ber dêrî, alîê mezela nihêrî û careke mayîn çû ket mala xwe. Em alîê dinêra pêberjêr bûn.

         — Te girte xwe?

         — Dew didî Haco?

         — Tê virhada jî payê xwe bidî? — me digot, dikenyan û berbi gund diçûn. Hetanî perê gund em tevayî hatin, me dîsa destê hevda sond xwar, wekî ev gilî ji devê me derneê, ji hev qetyan û her yek çû mala xwe.

         Sibê şebeqê Şerbet diçe ser kanîê, qîz û bûkara gilî dike, wekî çawa îşev gornepişîk hatine pêşya Şelal û xwestine wî bixeniqînin. Qîz û bûk ç’evê hev dinihêrin û bin lêvava dikenin, kesek jê bawer nake. Wexta têne malê, gilîê Şerbetê dikin, wekî çawa îşev gornepişîka hindik mabûye Şelal bixeniqînin.

         — Eva jî derewa wîye bi sirêye, — herç’ê dibihîstin, hevdura digotin.

         Raste, bawer nekirin, lê ew gilî dîsa bela bû û hetanî pez, dewar ji gund derket, çû ç’êre, gund-gundîtî pê hesyan, wekî wê şevê çi hatye serê Şelal.

         Şelal wê rojê ji mal derneket. Digotin nexweş ketye. Ew cahilêd, ku Şelal dabûne tirsandinê, li hev top bûn. Em menya pincarê çûn, ber bostanê mala bavê Şelale kartolara derbaz bûn. Bostanê çi… Temamya şevê av hatibû, kerdî şûştibûn biribûn, zîx’ê tûmê kartola derketibûn.

         Îdî ew bû, tê bêjî Şelal tobe kiribû, payê xwe nedida. Wexta gilî dihate ser gornepişîka, reng lê diçû, spîç’olkî dibû, ç’ev lê fire dibûn, zûr dibû wî merivî dinihêrî, ku gilî dikir.

         — Reme li gora bavê gornepişîkêbe, çawa yaxa me ji fortê Şelal xilaz kir, — wexta Şelal ne wêderê bûya, gundya digotin û dikenyan.

Wênekêş Arif Sevinç.