DIBÛRÎ

DIBÛRÎ

             Wê sanatorya terikîda ew tenê bê heval bû. Çend roja berî me hatibû, hîvî   kiribû otaxeke tenê bidnê û ne tenê derva tenê bû, lê usa jî hevalê wî otaxê tunebû.

         Berî gişka diçû xwarinxanê, tenê zû-zû nanê xwe dixwar û derdiket. Derê sera kînoê û sera lîstika venedikir. Diçû cîê xalî digerya. Kere-ker serê wî berda digerya. Der-dorê xwe nedinihêrî, tê bêjî dinya bona wî tunebû, timê ji merya dûr bû, nedihate nava wan û tevî xeberdana wan nedibû. Tenê digerya, virda-wêda diçû, dihat, paşê diçû dikete palata xwe. Demekê ronikaya palata wî vêdiket, paşê pêra-pêra ditemirî. Dikete nava cya, radiza.

         Kesekî pakî navê wî nizanibû. Menî jî tunebû ji xebatçîê sanatorîaê bipirsin, navê wî çye. Û me, merîê ku wêderê hêsa dibûn, nava xweda navê wî danî Dibûrî. Dibûrî!.. Rastîê jî navekî anegorî wî bû. Ji merya dûr bû, xwe wana nedikire xweyî. Dibûrî, rastîê jî dibûrî…

         Wexta dibû xeberdan, me geleka ew gunekar dikir. Merî jî ewqasî dibûribe? Û em difikirîn, wekî rast nekirine, ku ew şandine wêderê. Cîê wî rast wê adeke usa bûya, li ku benî-adem nemana û dikaribû çawa dilê wî dixweze derbazke. Îdî wêderê wê rastî merya nehata, ji kîjana ew vêderê ewqasî dûr direvya.

         Rûnişteka wîye hizkirî hebû. Wexta diwestya, diçû ser wê rûdinişt, herdu destê xwe didan ber cênîka xwe û kesekî nizanibû çi difikire. Gava yek ji me nêzîk dibû û dixwest kêlekê rûnê, pêra-pêra radibû û bi şiverya teng diçû, dikete nava mêşe. Carna jî diçû, peyayî gêlî dibû. Em ser hafa gêlî disekinîn û me jorda ledinihêrî. Hêdî-hêdî berjêr diçû, digihîşte avê. Kevirê wîyî kivş hebû. Ser rûdinişt û bawer bikî bi seheta avê dinihêrî.

         Em gişk ser vê kirina wî acêbmayî mabûn û me ew gunekar dikir, wekî çira hatye badilhewa cîk zevt kirye. Dewsê dikaribû yekî nexweş bihata û kareke mezin bistenda.

         — Na,  rast nakin, gava radibin merîê vî cûreyî dişînin cîê ha, — Îvan digot, — Sanatorîa çî wîrane? Ne prosîdûra hiltîne, ne jî çawa lazime hêsa dibe.

         — Çi dikarî bikî, rênema mêrik heye, hatye, çawa dilê wî dixweze, usa jî derbaz dike, — Hamlêt digote Îvanda.

         — Ê, ez jî dibêjim, wekî cîê-cîda rast nakin, gava rênema didin merîê usa, — Îvan gotina xweye pêşîê dida testiqkirinê.

         Rastîê gotî, em çend rojê pêşîê Dibûrîva hewaskar bûn. Wê şûnda me bere-bere ew bir kir. Her tenê wî çaxî derheqa wîda dihate gotinê, gava yekî ji me ew dûrva didît û digot:

         — Dibûrî dîsa derketye seyrangê.

         — Çye, hesabê mirya û zêndya dike, wekî ewqasî kûr û dûr difikire, — yekî got.

         — Tu zef zanî, dibe ulmdarekî gelekî mezine û ser problêmêd ferzda difikire, — yekî mayîn bi eks digot.

         — Bo qe çêşîtê ulmdara pê nakeve, — yê sisya bi dilê xweyî sax’ digot û em gişk ser dilsax’ya wî dikenyan.

         Û me bere-bere Dibûrî bîr dikir, dha rast heyetya wî tex’mîn nedikir.

         Carekê jî, wexta êvarê dereng em çend merî vêstîbyûla sanatorîaêda rûniştîbûn û me xwera xeber dida, gilî hate ser Dibûrî. Her yekî me alîê xweda tiştek got û xeysetê wî gunekar kir, wekî degme merîê mînanî wî hebin, ku ewqasî xwe ji merya dûr bigrin, gava xûşka doxtirîêye sereke, ku dûr rûniştibû û xeberdana me bihîstibû, nêzîkî me bû û got:

         — Ne rinde, wexta derheqa meryada nizanin û usa xirab xeber didin.

         — Lê tu derheqa wîda çi zanî û ser çi fikrêyî? — yekî me jê pirsî.

         — Ez derheqa wîda gele tiştî zanim û fikra min jî derheqa wî camêrîda zef başe.

         Û xûşka doxtirîêye sereke kursîk kişand, anî nêzîkî me kir, ser rûnişt û derheqa Dibûrîda gilî kir.

         — Ew ne ulmdarekî mezine, ne jî xebatçîkî cabdare, — ewê got. — Xebatçîkî sadeye. Çawa hûn dibînin, emirda jî îdî êpêce mezine. Her sal ew û jina xwe tevayî dihatin vê sanatorîaê. Sehetê aza mêr û jin nava xasbax’çeda digeryan, bi şiverya zirav diçûne nav mêşe, dadiketne gêlî, devê avê rûdiniştin. Û me gişka hew zanibû, wekî ew ne ku mêr û jinê çend salane, lê cahilê bengîne, sibê hetanî êvarê ji hev têr nabin. Me wan dinihêrî û şabûn dikete dilê me. Digeryan, tev hevala dibûn, dikenyan, şa dibûn. Her cara ew bihatana nav merya, eseyî şabûn û ken danîn. Û me gişka gelekî qedrê wan digirt. Wexta îsal tenê hat, em ecêbmayî man û me jê pirsî, wekî kanê kulfeta wî. We bidîta, çawa berxwe ket, teê bigota birîna wî teze bû, ç’evê wî tijî hêsir bûn û ancax em dane femkirinê, wekî çend meha pêşda jina wî çûye rehmetê. Hebûna xwe gişk xerc kirye, mezelê jina xwe hildaye. Şiklê mezel kişandye, kirye cêba xwe, xwera anye. Wexta derxist nîşanî me da, dest lê diricifîn, xule-xula hêsirê bûn, jorda dihatin… Lema jî îsal tenê hatye. Digot, ez hatime ne ku hêsa bim, lê her tenê dîsa wan cya bibînim, li kîderê ewî û jinê tev derbazkirine. Gerekê merî ruhê merya fem bike. Hûn zef zanin, dibe wî tirê jine dîsa sax’e, dîsa kêleka wîye. Ne axir her tiştê vêderê jinê tîne bîrê.

         Xûşka doxtirîê gilîê xwe kuta kir. Hêsira rê nedidane hev. Pê desmalê ç’evê xwe temiz dikirin. Xêle wext me gişka xwe ker kiribû.

         — Lê dha rind nîbû, wekî nehata vêderê? Ne axir vêderê wê her tişt rojê buhurî bîne bîrê û wê dha berxwekeve, — yekî gote xûşka doxtirîêye sereke.

         — Ruhê merya sexte, — ewê cab da. — Dibe dilminya ber dilê wî jî ew bûye, wekî cîê nas wê derdê wî sivik bike.

         — Lema min çend cara didît, wexta diçû ser rûniştekê rûdinişt yanê diçû devê ç’êm, tiştek ji cêva xwe derdixist, gele wext lêdinihêrî. Tê kivşê, yan şiklê jinê bûye, yanê jî şiklê mezela wê bûye, — ji rûniştya yekî got.

         — Tu palata wî nas dikî, zanî kîjan hejmarêda dimîne? — hevalekî mayîn navsere gote xûşka doxtirîê.

         — Erê, ez nas dikim, — ewê gotê.

         — Gura min dikin, rabin em tevayî herin bal wî, ber dilê wîda bên, xemê wî bidne sivikkirinê.

         — Çûyîn îdî ne lazime, — xûşka doxtirîê got.

         — Çira?

         — Çimkî wextê wî temam bû û vê sibê bi firindê çû.

         Wextekî dirêj tu kesî xeber neda. Meê çi xeberda? Her yekî me dilê xweda xwe gunekar dikir, wekî em çiqas ne rast bûne, gava derheqa wîda usa fikirîne. Gele cara em merya nas nakin, lê dilê xweda hezar û yek nav-nûç’ika lê dikin. Ez bawer bûm, wekî gişk poşman bûbûn, ku dûrva bê naskirin me rabûbû navê mêrik danîbû Dibûrî.

         — Pey çûyîna wîra, wexta xebatçya otaxa wî temiz kiribûn, eva kax’azê han dîtibûn. Anîn ew kax’az dane min. Hildin, bixûnin, — xûşka doxtirîê got. Kax’azekî qatkirî ji ceva xwe derxist, dirêjî ewî hevalê meyî navsere kir. Ewî bilind-bilind ew kax’az xwend:

         «Dîsa warê pare, heyam jî ew heyame, lê tiştekî gelekî mezin lê kême. Kesek wê yekê tex’mîn nake û ne jî kare tex’mînke, xenji dilkê min. Çimkî ewî ew unda kirye. Û ser hev gavekê dilkê min wê yekê tex’mîn dike, ç’îk dide û hêsir rê nadne hev. Par van çaxa eme tevayî bûn, lê te çira ez îsal tenê hîştim, bûyî bîranîn?.. Her tişt cîê xwedane, her tenê tu ne li rex minî…

         Tu nava bîranîn û ruhê mindanî… Dertême derva, min tirê tê ser kursîê meyî nas rûniştibî, hîvya minbî… Lê dewsa te yeke nenas wêderê rûniştye. Ez ç’evnebarya wê nakim, bira rûnê, bira bextewarbe. Lê her tenê berxwe dikevim, ç’îkek davêje dilkê min, gava dibînim, wekî sifetê min xwera çêkiribû, ber ç’evê min beta vebû û ez tenê mam.

         Digerim, digerim, bêhemdî xwe diçime ber ç’êm. Min tirê tê nha bi devê ken jorda bey, avê bireşînî min… Lê her tenê xuşe-xuşa ç’ême û ber ç’evê min ew jî melûle, xemeke nedîhar nava dengê wîda heye.

         Heval-hogir mînanî par çûne gerê. Wê eşk û şa vedigerin. Ez bi ç’eva nava wanda te digerim, lê tu ne nava wandanî. Ne ken, ne jî şabûna wan ez îdî nabînim, her dera te digerim, lê…

         Nava wan xem-xiyalê minda dengê ken li min tesele dibe. (Çiqas rinde, wexta dinyaêda ken heye, wexta merî şane, dikenin. Ken dermanê xemane, ewe, wekî wan alt dike, nahêle merî alçax û qelsbe, lê vê gavê ken ji min dûrketye. Te ken jî xwera birye). Nava dengê wî kenîda deqîqekê sewtê kenê te ber guhê min dikevin. Lez wî alîda diçim… Lê dîsa fikra xweda hatime xapandinê…

         Ez ku hatime vî cîê meyî nas, min tirê tê her cyabî, ser rûnişteka meye nas, devê ç’êm, nava mêşeda ezê rastî te bêm. Min tirê… Her dera te digerim, lê qe cîkî te nabînim… Birîna dilê min hê dêşe… Kerba ji merya direvim, naxwazim herim nava wan. Zanim, tu ku sax’ bûyayî, teê ese bigota, wekî ezî nerastim, merî nava meryada derd-kulê xwe bîr dike. Raste, usane, lê kambax, vê gavê ez dixwezim tenê bim, deqekê tê bîr nekim û te bigerim… Nizanim ezê çiqas te bigerim, lê ezê bigerim. Nikarim negerim. Ez ku negerim, ezê dîn-har bim…

         Sifte, ku ez hatim, merîê nas, wê şûnda tê bêjî dar û kulîlka, cî û warê meye berê, her tiştî, her tiştî ji min dipirsîn: «Par hûne cot bûn, îsal çira tenêyî?» Minê çi caba wan bida? Dibû, wekî bigota, min tu unda kirî, nha te digerim. Min tu unda nekirî, te ez tenê hîştim, wekî wa xweda bişewitim û bizêrim…

Bira ruhê teva eyanbe, wekî vêderê her tişt mînanî pare, heyam jî ew heyame, her tenê tu ne li rex minî û şabûna min jî ne ya pare…

Ez bi dilê şikestî hatime vir û bi dilşikestî jî ji vira diçim. Ez te digeryam. Min tirê ezê te vêderê bibînim. Lê min tu nedîtî. Ez bi wê qirarê ji vêderê diçim, wekî îdî tu cara venegerme van cîê meye nas, ku her tişt te bîr tîne, lê tu bi xwe tuneyî. Gera min badilhewane. Tu nava bîranîna mindanî, tu nava ruhê mindanî, tu nava heyetya mindanî…»

         Hevalê meyî ahil xwend kuta kir. Hêsira desmala xûşka doxtirîê şil kiribûn. Kela girî dabû qirka min. Ç’evê hevala jî şêlû bûbûn. Kax’az hela destê hevalda bû, cî-cîna dîsa ber ç’evê xwera derbaz dikir.

         — Ka, bide, — xûşka doxtirîê gotê û kax’az ji dêst girt. — Min adrêsa wî hildaye. Dive bîr kiribe, ezê têkim pakêtê, jêra bişînim.

         Îdî wextê razanê bû. Her yek me rabû, bi gavêd sist, melûl-melûl berbi palata xwe çû. Ya hevala nizanim, lê ya min: wê şevê heta sibê xew nekete ç’evê min.