EŞÎR BAVÊ EŞÎRÊYE

 

 

EŞÎR BAVÊ EŞÎRÊYE

(Bi gotina xalê min — Sehîdê Eslan)

 

            Şerê hemdinyaêyî pêşin bû. Û ew hatibû, ketibû her gundekî, her qijleke li ser  xeta pêşenya şerê ûris û Romê. Ne ku tenê dewlet rabûbûne rûê hev, hevra dikirne şer, lê usa jî wan milet û cimeta, ku duh dost û pismamêd hev bûn. Lê qetila giran ew bû, wekî miletê kurd bûbû du para, parek vî alî pêşenyê bû, para mayîn — wî alî. Bêy xwestina xwe kurda hevdu qir dikir.

         Wê rojê eskerê ûris û komêd ermenyaye rezadil gundekî mezin ji tirka stendin. Teyo û Xudo jî nava komêd ermenyaye rezadilda bûn. Gava gund hildan, navê geryan. Teyo û Xudo tevayî bûn. Ber derê malekê qeraxê gund sekinîn. Derî ser piştê vekirî bû. (Hêsîr revî bû, çûbû, gunnda qûl-bendek nemabûn). Herdu tevayî çûne hundur. Kesek hundurda tunebû. Nişkêva ç’evê Xudo derîkî biç’ûk ket. Derê mayîn gişke vekirî bûn, lê ev derî girtî bû.

         — Ev derê çye? — Xudo ji Teyo pirsî.

         — Ez çi zanim, — Teyo gotê û pê qûntaxa tivingê dêrî xist. Derî venebû. Herdua ç’evê hev nihêrîn. Dêmek, vêderê tiştek heye.

         — Hela tu tivinga min bigre, — Xudo tiving dirêjî Teyo kir û pihîneke zex’m da dêrî. Zerza dêrî qurifî û derî para çû dîwêr ket. Xudo tivinga xwe ji destê Teyo hilda û gotê:

         — Tu vêderê ber dêrî bisekine, ezê herim hundur binihêrim, çika çi heye. Çawa te dengê gullê bihîst, bêy hewarya min.

         Xudo xwe kûz kir, çû hundur. Lê Teyo tivinga xwe hazir girt, ber dêrî sekinî.

         Nişkêva hundurda bû qîjîn. Teyo îdî hîvya dengê gullê nesekinî, çû hundur. Koza berxa bû, du kulfetê cahil xwe dabûne qulç’, dilerizîn, Xudo orta koz sekinye, qûntara tivingê danye erdê, bi desta lûla wê girtye.

         — Ez bextê weme, me nekujin, em gunene, — ji wan kulfeta yekê bi kurmancî gote lawikada.

         — Hûn kurmancin? — Teyo jî bi kurmancî ji wana pirsî.

         — Erê, bira, em kurmancin, — got û serê xwe kire ber xwe. — Em hêsîrê wene, bidin xatirê Xwedê, destê xwe nedne me, me nekujin.

         Teyo, Xudo demekê dengê xwe nekirin. Herdu kulfet qulç’da sekinîne, hevdu hemêz kirine, zûr bûne lawika dinihêrin. Ricafeke usa belengaza girtye, her Xwedê zanibe. Çeqe-çeqa dev-diranê wane.

         — Xelqê gund temam revîne, çûne, lê hûn çira mane? — Xudo ji wan pirsî.

         — Eme ne mal bûn, çolê bûn, çûbûne pincarê, belkî pincar serê meda reşbe. Hetanî em pê hesyan, vegeryan, merîê me revî bûn, çûbûn. Eskerê we jî kete gund. Me ancax pêra gîhand bikevne vî kozî, derî ser xwe dadin, — ya pêşîê got.

         — Ê, xûşkê, çi wedê pincarêye, — Teyo got.

         — A, usa bêje, bira.

         — Nha merî û pincar bûne yek. Çi serê merîkî bifirînî, çi serê pivazekê, yeke.

         — Bira, hûn êzdîne? — ewê hêdîka pirsî.

         — Erê, xûşkê, em êzdîne, — Teyo gotê. — Çi firqî? Eşîr bavê eşîrêye. Pake, me hûn dîtin.

         — Qe mevêje, bira. Lê xwedênekirî em rastî şuletê bihatana, halê meê çawa bûya? Em têne kuştinê jî, bira bi destê eşîrê bêne kuştine.

         — Kesek destê xwe nade we, lela min, — Teyo gotê. — Çira em mirine, wekî bihêlin destekî nepak bigihîje we? Lê xîret, namûsa mera çi? Qe şayîşa mekin, emê usa miqatî we bin, çawa xûşkê meye helal.

         Reng ber wan herdu kulfeta hat. Îdî nediricifîn, pişta xwe dabûne dîwêr, sekinî bûn. Nişkêva yek ji wana cîê xwe hejya, pêşda hat, ya mayîn da pey. Hatin ber Teyo û Xudo sekinîn, kûz bûn, xwestin xwe bavêjne ser dest-pîê lawika, lê wana lingê xwe revand û nehîştin.

         — Gelî xûşka, hûn çira wê yekê dikin, me ber Xwedê gunekar dikin? — Teyo hevekî bi hêrs got. — Ew kîjan mêrê eşîrê wê bihêle, wekî kulfeta kurmanc xwe bavêje ser dest-pîê wî? — nêzîkî wan bû, destê xwe avîte milê wan. — Ravin, ravin, lela min, xwe em ne kafirin.

         Herdu kulfet ji cîê xwe rabûn, sekinîn.

         — Belkî kevir ber pîê we bive penêr, gelî bira, — yekê got û destê xwe berbi ezman bilind kir. — Xwedê, tu piştovanê van mêrika bî, ox’ira wan rastkî, sax’-silamet vegerne malê xwe.

         Herdu kulfeta gele dua-dirozge Teyo û Xudo kirin.

         — De, nha bêjin, hûn kîne, qîzê kêne? — Teyo ji wan pirsî.

         — Ez bûka Hesê Mistême, navê min Perîye. Eva jî qîza Hesê Mistêye. Navê wê Qazêye. Lê bibaxşînin, navê we çye, hûn ji kîjan gundîne?

         — Navê min Teyoye, Teyê Eslan. Navê vî camêrî jî Xudoye, Xudîê Mamo. Em herdu ji Dûzgêçîêne.

         Herçara mînanî çar xûşk û bira hevra xeberdan. Bîna wan kulfeta lap hatibû ber, tirsa wan firî bû.

         — Gelî xûşka, hûn nha birçîne, — Teyo gote wan. — Vêderê bimînin, bira Xudo derva qerewilîê bike, wekî kesek neê nêzîkî vandera neve, hetanî ez diçim wera heve xurek tînim.

         — Na, Teyê bira, em birçî nînin, — Perîê got. — Bidî xatirê Xwedê, me tenê nehêle, terka me nede, me ne lazimî nane.

         — Ne min wera got Xudoê bimîne, miqatî weve. Qe şayîşa mekşînin, emê serê xwe bidin, lê nahêlin yek wera gilîkî sar bêje. Hûn xwera hundurê vî kozîda rehet bisekinin, hetanî ez têm.

         Teyo û Xudo tivingê xwe hildan, dêrîva derketin. Ew herdu kulfetê cahil hundurda man.

         — Dive ewana qestîka usa dikin hetanî terî dikeve erdê, paşê ecêbekê bînine serê me? — Qazê gote Perîê.

         — La porê xwe, dûrî bavê, bira, ser xweda kurkirê, hişê te qe lap tune. Wekî wana bixwesta ecêbekê bînine serê me, wê me û çî me bitirsyana? Çi bixwestana, wê banyana serê me, — Perî lê hilat. — Te nedît, çi camêrne maqûl bûn? Qelpî-qûlpî cem wan tune. Te dît, çawa dilê sax’ mera digotin «xûşkê me», «lelê me»? Ewan mera gotine xûşkê. Lê wê çawa qelpê wane xirav heve? Hişê te tune. Hişê te ku hevya, emê çira biketana vê rojê? Min nedixwest, te zorê ez birime pincarê û ev ecêba giran hate serê me.

         Perîê çi gotê, Qazê dengê xwe nekir, çimkî zanibû gunekar ewe. Lê tirs dilê wêda hebû — du kulfetê bûkîne cahil ketne destê du xorta. Ew dudil bû, deqe-deqe hîvîê bû, wekî wê ecêbekê bînine serê wan, alîê mayînva jî tê bêjî Perîê rast digot.

         — Te çi xwe ker kirye, — Perîê jê pirsî.

         — Ezê çi bêjim? — Qazê bi pirsê caba wê da.

         — Aqilê te çi dibire, ewê me azakin?

         — Ez çi zanim?

         — Wekî me azakin, emê çawa herin, bigihîjne malê? Ne em nizanin mal kuda revye.

         — Hela bisekine, bira me azakin, paşê em zanivin, çi bikin. Hela eme hêsîrê wanin, — Qazê got û kesereke kûr rahişt. — Nha mala me çiqasî berxwe dikeve. Divê zanivin, eme gundin, bên me bigerin?

         — Porkurê, gund ketye destê dijmin, wê çawa bên, me bigerin? Hişê te û hişê zara yeke.

         — Lê wekî Teyo û Xudo îdî neên? — Qazê pirsî. Perî demekê fikirî, paşê got:

         — Na, tex’mîna min wê bên. Wekî nehatana, wê bigotana em naên. Wê îdî çira em bixapandana. Ew ne mêrê xapandinêne. Te dît, çawa rind zanivûn, digotin: «Eşîr bavê eşîrêye». Bê pak bû, nanê bavê me mezin bû, wekî ew hedu lawikê êzdî rastî me hatin. Lê xwedênekirî dewsa wan du şulet rastî me bihata, halê meê bivya çi?

         — Wey, qe nevêje, ez ditirsim, — Qazê gotê û destê xwe navmila wêra bir.

         Herdua wa gelekî xeberdan, halê xweda giryan, duldîmî dane ber dilê xwe, paşê ew duldîmî înkar kirin, tirsyan, paşê bawer kirin hetanî derê kozê berxa dîsa vebû, Teyo û Xudo derda hatin. Perî û Qazê lez ber wan rabûn, destê xwe dane ber rûê xwe sekinîn.

         — Rûnên, rûnên, gelî xûşka. Eva jî wera nan, êmek-xurek, — Teyo got û box’çê destê xwe danî erdê. — Nanê xwe têr bixwin, emê derva bin. Qe minetê nekişînin, em dûr naçin, we bêxwey nahêlin. Nanê xwe bixwin, hetanî êvarê jî Xwedê reme. Te lênihêrî Xwedê wera delîlek vekir. Gumana xwe nebirin, Xwedayî mezine. Emê çûn, hûn nanê xwe bixwin. Emê qerewilya we bikin.

         Teyo û Xudo dêrîva derketin, çûn.

         — Emê çawa bikin? — gava ji ber dêrî dûr ketin Xudo ji Teyo pirsî.

         — Çi çawa bikin? — Teyo fikra wî fem nekir.

         — Van herdu kulfeta, — Xudo gotê.

         — Em serê xwe jî bidin, gotî wana azakin û bigihînine merîê wan.

         — Lê çawa, çi cûreyî? — Xudo pirsî. — Tu dinihêrî eskerê me tijî gund bûye. Em nava wî eskerîda dikarin wana xilazkin?

         — Çira nikarin? — Teyo caba wî da. — Bira bimînin hetanî terî dikeve erdê. Tu zanî, ne, eskerê tirka kî alîda vekişya û nha kîderê hêwirye. Hêsîrê kurmanca jî tevî wan çûye. Bira terî bikeve erdê, Xwedê reme, emê îlacekê bibînin.

         Xêlekê wana xwe ker kir û dora wê malê çûn, hatin. Esker nêzîk nedihate kivşê.

         — Lê çi kulfetne delalin, îlahî Perî, — Xudo got.

         — Nevî te temê xwe lê xirav kirye? — Teyo ç’evekî xwe qirpand, bi şikberî jê pirsî.

         — Na, serê bavê min, dya min, xûşka mine, — Xudo bi bawerî got. — Qe tiştê usa dive?

         — Ez çi zanim? Nişkêva tiştekî usa fikra teda heve, îdî hevaltya min û te herame, ha… — Teyo gotê û zûr bû, ç’evê wî nihêrî.

         — Malavao, ne min go, herdu jî dya min, xûşkê minin. Xwe ez ne Romim, wekî ravim erzê eşîrê bişuhurînim. Wî çaxî gotî agir ser minda bibare. Her tenê gotina min ewe, wekî wan malxirava çawa ew herdu kulfetê cahil destê dijminda hiştine?

         — Ê, belengaza tu gunekarin, — Teyo gotê. — Ne mal bûne, me jî nişkêva ser wanda girt. Feqîra ancax pêra gîhandine serê xwe xilazkin. Te nedît, qe destê xwe nedabûne tiştekî, her tişt cîda hîştivûn, revîvûn. Mala xweyê ruh bişewite, ruhî çiqasî şîrine. Dê ewledê xwe davêje, her tenê serê xwe xilazke.

         Teyo û Xudo çûn teselya wan kirin. Box’çe çawa danîbûn, usa jî cîê xweda bû, devê wî venekiribûn, destê xwe nedabûnê.

         — Xûşkê, we çira nan nexwerye? — gava Teyo ç’ev box’çê girêdayî ket, jî wana pirsî.

         — Rûê me bin pîê weye, lê ber meda naçe, — Perîê got û destê xwe danî ber sûretê xwe. — Xwedê duaçîê we û komêve.

         — Xûşka Perî, — Teyo berbirî wê bû, — qe fikara mekin. Hesêvankî hûn cem birê xwene. Hetanî em sax’in, vê ortêne, xilêletya misqalekê wê neê kirinê. Hûn çira berxwe dikevin? Em serê xwe jî bidin, emê we sax’-silamet bigihînine merîê we.

         — Xwedê komeka werave, birano! Rastîê jî em we hesav dikin çawa bira. Bira biraye, tiştê ha nake, çawa ku îro hûn mera dikin. Ez her tenê dikarim bêjim, wekî ji erd hetanî ezman em ji birê xwe razîne.

         Ma hetanî terî kete erdê. Çawa terîê erd hiç’inî, Teyo û Xudo dane pêşya Perîê û Qazê ji gund derxistin. Perî neditirsya, talaşa wê nîbû, ewê ji helalî û temizaya Teyo û Xudo bawer dikir, lê Qazê… Şik dilê Qazêda hebû û ewê çend cara derheqa wê şikberya xweda hêdîkava guhê Perîêda got. Perîê caba wê neda, her tenê bi mila niç’andê, wekî xwe kerke, dengê xwe neke.

         Herçar ji gund derketin. Ker bûn. Êpêce wext çûn û gava dûrva cîê hêwira eskerê tirka dîtin, cîê xweda sekinîn.

         — Gelî xûşka, — Teyo gote wan, — ewa han hêwira eskerê tirkaye, — ewî bi desta nîşan da. — Divê lawikê we jî nava wanda bin. Wekî lawikê we jî newirbin, merîê mayîne nas wê hevin. Virhada em nikarin pêşda herin. Hûn herin, azane boy navê Xwedê. Lê emê vira bisekinin hetanî hûn diçin, digihîjne cî. Çawa hûn gihîştne cî, bira lawikê we elametî bidne me, wekî hûn sax’-silamet çûne gihîştine wan. Hetanî ewana elametî nedne me, em ji vira naçin.

         Herçara çawa xûşk û birêd helal xatirê xwe ji hevdu xwestin. Teyo û Xudo cîda man, lê Perî û Qazê çûn nava terîêda unda bûn.

         — Nişkêva merîê xirav vê şevê rastî wan neên? — Xudo got.

         — Ser evî erdê orta me û dijminda nha tu qûl-bend nikare heve, — Teyo gotê. — Nha eva erdê tu kesî nîne. Kê xenîmê serê xweye bê vêderê?

         Êpêce wext derbaz bû. Tu deng-hesek nedihat. Her tişt seqirî bû, her tenê qire-qira beqa bû, ji cewa nêzîk dihat.

         Nişkêva dengekî terî qelaşt û dûrva hate bihîstinê:

         — Teyê Eslan, Xudîê Mamo, bûka me û qîza me sax’-silamet hatin, gihîştne me. Eşîr bavê eşîrêye. Eferim eslê wera, wekî hûn usa miqatî namûsa me bûn, we xîreta xwe unda nekir. Em bêy serê mêrê mînanî we nevin. Kî zane, dinyaye, dive rojekê usa biqewime, wekî hûn yanê jî erzê we bikevne tora me. Bira Xwedê me ber we nede şermîê, em jî mînanî we weke şîrê xwe ravin, rûnên. Teyê bira, Xudîê bira, em gelekî ji we razîne, kirina we serê me zêdetire. Hûn îdî dikarin arxayîn vegerin, herin. Erzê me hatin, gihîştne me. Xwedê ox’ira werave.

         — De pake, wekî sax’-silamet çûne gihîştne merîê xwe, — Teyo bi dilekî baristan got û herdu paşda vegeryane gund.

 

* * *

 

         Eskerê ûris paşda dikişya. Komêd ermenya rezadil ber eskerê Romêyî giran dikirne şer. Lê qewat ne weke hev bûn. Eskerê Romê hey pêşda dihat, ser rya xwe her tişt reş û heş dikir. Hewar ketibû nav binelîêd cî, hebûn, mal-hal, her tişt cîda dihîştin, berbi rohlatê direvyan, wekî qe na serê xwe û neferê malê xilazkin.

         Pêla mihacira çiqas diçû, dha mezin dibû. Binelîêd gindêd nêzîkî peşenîê direvyan, dihatin nava gundê piştêra derbaz dibûn. Û gava binelîêd gundêd piştê pê dihesyan, wekî çi hal-hewale, wan jî karê xwe dikir, wekî birevin hela destê eskerê Roma Reş negihîştye wan. Binelîêd wan gundêd piştê îdî karê xwe dikirin, ga, erebê xwe girêdidan, hûrmûrê xwe bar dikirin û bere-bere gundê berêye şên vala dibûn, bêxwey diman.

         Teyo û Xudo terka eskerîê dabûn, hatibûn gihîştibûne neferê xwe. Raste, gundê wan Dûzgêçî êpêce ji pêşenîê dûr bû, lê pêla mihacira hat, gihîşte gundê wan jî. Gund mînanî şana moza ser hevra diçû, dihat.  Hewar ji malekê derdiket, dikete maleke din. Gerekê barkin, birevin, yanê na, Romê bê. Rom ku hat… Ê, kêra dibêjî, çira wana zulma Roma Reş ber ç’evê xwe nedîtine? Dîtine û çawa dîtine. Hetanî kurê kura naê bîrkirinê.

         Dûzgêçîê karê xwe kir, wekî barke.

         — Teyo, lao, — Eslan rojekê gotê, — tivinga xwe hilde, here gundê xalê xwe, elametî bide malxalanê xwe, bira ew jî karê xwe bikin, em tevayî barkin, herin, ji hev neqetin, hevdu unda nekin. Bêje wan, emê sive êvarê barkin, bira ser pira Reş hîvya mevin. Lê miqatî xweve, lao, nha serê van rê-dirba hezar qezya-nezya hene. Tu zanî ç’ar-farqa me tuyî, bidî xatirê Xwedê, miqatî xweve.

         Teyo tiving hilda, da serê rê. Gundê xalê wî êpêceyî dûr bû. Rê nava gelî-geboza, ç’yara diçû. Ew pira Reş, ku bavê gotibûyê, ji gundê xalê wî ewqasî jî dûr nîbû. «Dêmek, — Teyo fikirî, — mala me gotî dha zû bar bike, ne ku mala xalê min. Çimkî mezîla orta wan û pira Reş dha hindike, ne ku ji gundê me hetanî wira. Ewana gotî nîvê şevê barkin». Teyo ha xwera hesab dikir û pêşda dilivya. Rêke xike-xalî bû. Raste, sibê zû koma mihacir hatin, nava gundê wanra derbaz bûn, lê nha ser rê kes tunebû. Rê gelekî keser bû, hey hildihat, hey dadiket. Cîkî, duda Teyo ser kevirekî rûnişt, tivinga xwe, bê mene, kire nava lingê xwe, pê çoka girt, kîsik ji cêva xwe derxist, cix’are pêç’a, pê kevir-heste vêxist, kişand, kuta kir, careke mayîn da serê rê.

         Êpêceyî çû. Gundê malxalanê wî îdî nêzîk bû. Gelîkî kûr kete pêşîê. Rê ç’ivane dida xwe, peyayî gêlî dibû. Teyo tivinga wî milda pêberjêr diçû. Wexta gihîşte binê gêlî, demekê sekinî, der-dorê xwe nihêrî. Herdu alîê rê qeya bûn, rê orta wanra derbaz dibû. «Pênc mêrê bi ç’ek-sîlh dikarin vî cîê bêfesal ordîke terikî bidne peşmûrdekirinê, — Teyo dilê xweda got. — Bêxweya bêxwey çi cîkî bêfesale. Emê şev çawa vêderêra derbazbin?»

         Teyo ha difikirî, gava nişkêva vî alîê rê û wî alîê rê du meriva hêdîka serê xwe hilbirîn û Teyo nihêrîn. Pêşîê dengê xwe nekirin, xwestin pê zanibin, çika ewî tenêye yanê jî pey wî esker, mihacir tên. Gava dîtin, wekî tenêye, ji piş qeyê derketin, lûlê tivinga rastkirinê û bi dengekî bilind gotinê:

         — Teslîm!

         Teyo ji wî dengê nişkêva vecêniqî, cîda sekinî. Bêhemdî xwe tiving ji milê xwe derxist.

         — Tivingê wêda bavêje, cîê xwe neheje, yan na xurê te her tenê gulleke, — yekî bi tirkî gotê.

         Teyo tiving kewkî kir wêda avît, cîê xweda bû rusas sekinî, herdu alîê rê nihêrî. Dît, wê vî alîê rê, wî alîê rê du merya xwe dane ber qeya û berê tivinga wîda kirine.

         — Cîê xwe nelipitî, — gotnê û rabûn şipya sekinîn. Her yekî alîkîda berê tivingê wîda kiribûn û hêdî-hêdî berbi wî dihatin. Hatin gihîştnê. Yekê tivinga Teyo ji erdê hilda, avîte milê xwe, dûr sekinî û dîsa berê tivingê wîda kir. Lê yê mayîn hat ber sekinî, şemaqek lêneda, topek topê ezmana lêda. Birûsk ç’evê Teyo pekya.

         — Min… (ç’êreke seqet kir). Tu cesûsî, hatî cesûsîê, erê? — got û şemaqeke dinê jî daê. Gujîn ber guhê Teyo hat, şewişî, lê ancax xwe girt. Esker tiving da hevalê xwe, gihîşte Teyo, da ber kulma, pihîna. Xulese, usa kir, Teyo mest kir. Teyo erdê ketibû, lê ewî bêxwedê kurê bêxweda erdêda jî lêdida. Qîma wî nehat, pihînek, dudu jî dane qêf. Hevalê wî, ku himber sekinî bû, hilda bi kurmancî gotê:

         — Bese, te kuşt.

         — Min… (dîsa ç’êrek kir). Ez gere wî bikujim.

         — Ew ne ku kuştî, lê sax’ mera lazime, — hevalê wî gotê. — Em gere bivne cem paşê, ewê gele salix-sûlixê baş mera bide. A, mera ew lazime, lê ne ku meytê wîyî rizî.

         Teyo nehiş ketibû. Herdu esker serra sekinî bûn. Ewê, ku Teyo kutabû, dorê diçû, dihat, fişke-fişka wî bû, hela bîna wî nehatibû ber. Lê ewê dinê hey pê pozikê diniç’ande Teyo, digotê:

         — Rave, rave, çi bûyî meyt…

         Lê Teyo ranedibû, qe nikaribû ç’evê xwe ji hev veke.

         — Dive te kuşt?

         — Kul jî pê nave, qestîka xwe tirkemirarî avîtye, — careke mayîn çû serra sekinî û pihînek da piştê. Bû ziqînya Teyo.

         — Lê min ku digo kul pê naê, te bawer nedikir, — esker gote hevalê xwe. — Yaroyî cesûse, hatye cesûsya me bike. Ezê cesûsîê nîşanî tedim, min… ha-ha kiro (dîsa da ç’êra).

         — Camêro, te kuştye danye, mêrê rû-remanî, îdî çira didî ç’êra, te tirê ew nha dengê te dibihê?

         — Heqê wîye, bira usa bê sêrî, kê jêra digot bê cesûsîê bike. Cesûsîê dikî, de te girte xwe? Ew jî jêra hindike, hela kanê… Kengê me ew bire cem paşê, wî çaxî wê zanive dew birê maste.

         Herdu kêlekê rûniştin, xeberdan hetanî Teyo ser hişê xweda hat. Gava dîtin Teyo ser hişê xweda hatye, dikare rê here, dane pêşya xwe û berê xwe dane hêwirga esker.

         Gava gihîştne cî, Teyo birin cem paşê. Paşa serfêza eskerda rûniştibû û tiştek wanra şirovedikir. Wexta ç’ev wan herdu eskera û Teyo ket, gilîê xwe nîvcî hîşt û zûr bû wan nihêrî.

         — Paşayî sax’be, me eva cahila gêlîda girt, — ewî eskerê, ku Teyo kutabû, kurmancî got. — Bi tex’mîna min, cesûse, bi xwe jî êzdîye. Em rêva pê hesyan.

         Paşaê linga hetanî sêrî rind bala xwe da Teyo, îzna herdu esker da, wekî rûnên. Teyo ancax xwe ser linga digirt û pêşberî paşê sekinî bû.

         — Kuro, tu cesûsî? — paşê ji Teyo pirsî.

         — Paşayî sax’be, ez cesûs nînim, — ancax devê Teyo gerya.

         — Lê wekî cesûs nînî, çî te vandera ketye? — paşê wa bi hêrs got, gava dît, wekî xort melemestî caba wî da. — Heve-tuneve, tu cesûsê ermenyayî.

         — Paşa, çi sondê dixwezî, ez tera sond bixwim, wekî ez cesûs nînim.

         — Lê wekî cesûs nînî, kîyî?

         — Ez merîkî rêwîme, diçûme mala xalê xwe, eskerê te jî ez girtim, anîne vêderê, — Teyo dîsa melemestî caba wî da.

         — Kuro, çira usa nêza-nêza teye? Nevî eva hevtêke te nan nexwarye?

         — Paşayî sax’be, ji eskerê xwe bipirse, wê tera bêjin, wekî çira ez wî halîdame.

         Pîrqîn kete esker, kenyan. Beşera paşê jî xweş bû. Tê bêjî caba xort wî xweş hat. Ewî tê derxist, wekî Teyo çi dixwaze bêje.

         — Tu diçûy mala xalê xwe çi? — wexta esker kenyan, ker bûn, paşê dîsa destbi pirs-pirsyarê xwe kir.

         — Arvanê me xilaz bûye, ez diçûm heve ar ji mala xalê xwe bînim.

         — Lê tu ji kîjan gundîyî? — tê bêjî paşa jî îdî dihate bawerkirinê, wekî ew xort çetin cesûsbe.

         — Ez ji Dûzgêçîême, — Teyo caba wî da. Yekî esker wêda dan, xwera rê vekir, pêşda hat.

         — Lê navê te çye?

         — Navê min Teyoye.

         Ew esker, ku pêşda hatibû û pêşberî paşê sekinîbû, zûr bû Teyo nihêrî, paşê vegerya ser paşê gotê:

         — Paşayî sax’be, îznê bide pirsekê, duda jî ez jê bikim.

         — Çye, Hesê Misto, nevî tu bûyî qulixçîê mehkemê? — paşê wa bi laqirdî gotê. — Tu dikarî îzbatke, çika ew cesûse yanê na.

         — Ez hîvî dikim, paşa, çend pirsê min hene, ez dixwezim ji xort bikim, — Hesê wa bi lavayî gote paşê.

         — Pirsê te şuxulê vî xortîta girêdayîne?

         — Belê, serê tekim, her tenê derheqa wîdanin.

         — De, wekî usane, keremke jê bipirse, — paşa îzn da Hesê.

         — Xorto, te go navê te çye? — Hesê ji Teyo pirsî.

         — Çira te nebihîst, camêrî got navê min Teyoye? — yekî gote Hesêda.

         — Bo reme bavê teve, tu cîê xweda bisekine, karê te şuxulê min neketye, — Heso gote ewî eskerî û vegerya berê xwe Teyoda kir.

         — Navê min Teyoye.

         — Lê navê bavê te?

         — Navê bavê min Eslane. Minra divêjin Teyê Eslan.

         — Tu ji Dûzgêçîêyî?

         — Belê, ji Dûzgêçîême.

         — Xorto, tu Xudîê Mamo nas dikî?

         — Belê, nas dikim, çawa nas nakim, gundîê meye. Min û wî eskerîêda tevayî qulix kirye.

         — Dêmek, tu Teyê Eslanî? — Hesê pirsa xwe wekiland.

         — Belê, ez Teyê Eslanim, ji Dûzgêçîême.

         — Wî ez qurbana Xwedê tevim, — Hesê got û xwe avîte pêsîra Teyo.

         Paşa û eskerê wî ecêbmayî man. Teyo jî şaş û metel mabû, sekinî bû, nikaribû tê derxista, wekê çi bû, çi qewimî.

         — Ez li ezmana te digeryam, tu li erdê dest min ketî, — Hesê got û zûr bû, lê nihêrî.

         — Hesê, ev çye, çi qewimye, hela mera bêje, çika çi bûye? — paşê gote Hesê.

         Hesê vegerya ser paşê û gotê:

         — Paşayî sax’be, tu nizanî, evî û xortekî dinê — Xudîê Mamo, elikayîke usa mera kirine, wekî wê hetanî kurê kura bê gilîkirinê. Ewana erzê me, namûsa me xwey kirine, nehîştine bikevne destê kafira.

         Paşê ecêbmayî Teyo nihêrî û ji Hesê pirsî:

         — Hesê, ew çi nav-namûse? Çi elikayîye, wekî wan herdu xorta tera kirine?

         Û Hesê destpêkir hûrgilî gilî kir, wekî çawa Teyo û Xudo bûka wî û qîza wî xilaz kirine, nehîştine bikevne destê dijmin û sax’-silamet anîne gîhandine malbeta wî.

         Paşa vegerya ser Teyo û gotê:

         — Ê, kurê min, tu ser ç’evara hatî. Te û hevalê xwe êlikayî ne tenê Hesê û malbeta wîra kirine, lê me temamara kirine. Lao, badilhewa nîne, wekî divêjin «Eşîr bavê eşîrêye». Ew yek îlahî rojê ox’irmê giran tê kivşê. We merivaya xwe kirye, hûn weke eslê xwe ravûne-rûniştine. Were ez enya te maçkim.

         Teyo berbi paşê çû û ber wî temene bû. Paşa ji cîê xwe rabû, nêzîkî Teyo bû, enya wî maçkir û gotê:

         — Tu bibaxşîne, wekî lawikê me tu dewsa cesûsa danî û ezyat dane te. Çi bikî, lao, şere, her tişt diqewime. Tê bibaxşînî me. Nha tu minra bêje, seva çi hatî vandera, — û cî nîşanî Teyo da, wekî kêleka wî rûnê. Hesê jî hat kêleka Teyo rûnişt.

         Û Teyo gilî kir, bona çi hatye wandera.

         — Tu qe şayîşa mekşîne, emê her tiştî bikin, wekî malbeta we û malbeta xalê te bê qezya-nezya herin bigihîjne cî. Ew îdî borcê meye.

         Paşa vegerya ser eskerê xweyî hemîdîê û gote wan:

         — Kuro, lao, hûn sivê Teyo dibin mala xalê wî, vedigerînin gundê wî û çiqas esker lazimbe, hiltînin wana xwey dikin, bê qezya-nezya dibin sînor derbaz dikin.

         Teyo wê şevê bû mêvanê Hesê.

         Çawa paşê gotibû, usa jî kirin. Eskerê hemîdîê ne tenê neferê mala Teyo û Xudo, malxalanê Teyo, lê usa jî binelîêd wan herdu gunda bê qezya-nezya anîn sînor derbaz kirin.