SITAR KIR

SITAR  KIR

         Teze sibe safî dibû. Nişkêva hêwirze gund ket.

         — Esker hatne gund!.. Esker hatne gund!..

         Vî alî, wî alî deng dihatne bihîstinê. Ewte-ewta kelba bû. Merî derketibûne ber derya û dora xwe dinihêrîn. Rastîê jî, alîê roavaêda koma eskerê nizamê dakuta gund. Zîwezîw kete nava cimetê. Ç’evê xelqê gund tirsya bû. Heta nha neqewimî bû, wekî esker bona pakîê bê. Çi gava bihata, ese xirabî dikir, paşê ji gund derdiket, diçû.

         — Kevirî qulîbe, çika vê carê bîna çi hildane, — Heso ber derê xwe sekinî bû, syara dinihêrî. — Hela ç’evê sibê safî nebûye, dakutane gund. Nebixêr, dîsa çi unda kirine, mînanî kelbê avî ketne van dera digerin.

         Kurê wî ew du roj bû çûbû aş, hela venegerya bû. Bûka wî odêda raza bû. Jina wî ji wî dengî teze hişyar bûbû, kincê xwe xwe dikirin.

         Heso ber dêrî sekinî bû û ç’evê wî li esker bû. Esker îdî dakutabû nava gund, tirkî didane ç’êra û kê ber wan diket, didane ber qamçya.

         — Bo ez herim hundur, ji qeda wan dur bim, — Heso got û vegerya ku here malê. Nişkêva cahilekî ermenî ber sekinî. Tirsyayî, xûdayî, bi dengekî lerizok gote Heso:

         — Min… xwe… avîtye… ber ocaxa te… Ez bextê teme… min xilazke…

         — Kuro, çira çi bûye? — Heso jê pirsî.

         — Ev esker… pey min ketine… — xort mînanî merivê til got, tirsyayî herçar alya nihêrî. — Ewana ku… min bigrin… wê cî bi cî… bikujin… Ez bextê teme, min xilazke…

         Heso zûr bû xort nihêrî. Xortekî usayî delale, her Xwedê bizanibe. Bînfişk pê ketye, mînanî lerzeka nava avê dilerize.

         — Ez feqîrê Xwedê çawa te xilaz bikim? — Heso gotê. — Tu dinihêrî esker wê ketye nava gund. Ku hebe wê bê bigihîje mala me jî. Te ku mala meda bibînin, wê hin te bikujin, him jî koka mala me bînin.

         — Tu ç’areke mine mayîn tune, — xort îdî bi hemdî xwe gotê. — Min ancax pêra gîhand xwe avîte ber ocaxa te. Nha tu zanî, dixwazî min xilazke, dixwazî min bide destê Roma Reş. Ji gundê me her tenê ez xilaz bûme… Romê yê mayîn gişk qir kirin… Ez bextê teme, min xilazke.

         Heso kete halekî giran. Ç’evê xwe kutane ç’evê xort. Hêwirzeke giran ketibû gund, repe-repa lingê hespa bû, zîwîn ketibû nava cimetê. Wê siba derbaharê gundda ç’êrê tirkî dihatne bihîstinê. Nişkêva Heso ji linga heta tepa sêrî xort nihêrî. Ç’evê xwe kutabûne ç’evê Heso û bêsebir hîvya caba wî bû.

         — Va ku mabe eskerê bê bigihîje mala te, — xort gotê. — Min xwe avîtye ber ocaxa te, hergê karî min sitarke, yanê na ewê min çîtî-çîtîkin. Ne dizim, ne qaçaxim, ne jî mêrkujim. Gunê min her tenê ewe, wekî ermenîme û Rom jî me hatye xezebê, koka me binva tîne. Guhê te lêye, îdî dengê repe-repa simê hespê wan tê. Min vêsibê şebeqê xwe avîtye ber ocaxa te, min xilazke.

         — Bide pey min, were, — Heso gotê, da pêşîê, çû hundur.

         Xort pey çû. Heso çû derê odê vekir, gazî xort kir:

         — Here hundur.

         Xort dêrîda derbaz bû, lê kirt cîê xweda sekinî. Kulfeteke bûkîn nava cyada bû. Ser wê xeberdanê hişyar bûbû, pêra negîhandibû rabe, bi ç’evekî tirs wan dinihêrî. Xort pêşda neçû, vegerya Heso nihêrî.

         — Pêşda here, pêşda here! — Heso gote xort. Lê xort cîê xweda sekinî bû û zûr bûbû ç’evê Heso dinihêrî. Xeberdan pê nedibû, tê bêjî zar-zimanê wî ketibûne hev.

         — Ne ez tera dibêjim pêşda here, — Heso bi hêrs got û xort def da. Xort gavekê, duda pêşda çû, dîsa sekinî.

         Bûkê xwe nava cyada qincilandibû ser hev, bi herdu desta qayîm lihêf girtibû, ç’ev li sêrî telale bûbûn, wan dinihêrî.

         — Eva bûka mine, — Heso bi desta kulfeta cahile nava cyada nîşanî xort da. — Kurê min çûye aş, ne li male. Zû bike kincê xwe bêxe, bikeve nava cya.

         Bû qûjînya bûkê, bêhemdî xwe kire qarîn, lê pêra-pêra kete bîrê, wekî xezûrra xeber nade, şerme, lihêf kire devê xwe.

         — Deng ji te neê, — Heso gote bûkê, — yanê na, ezê te bikujim. Evê cahilî vê sibê xwe avîtye ber bextê min, wekî koka min jî bê, gotî wî xilazkim. Esêvankî birê teye kêleka te razaye.

         Xort hela cîê xweda sekinî bû, nizanibû çi bike.

         — De zû bike, kincê xwe bêxe, bikeve nava cya, — Heso gote xort. — Wekî hatin pirsîn, ezê bêjim kurê min û bûka minin.

         Bû niç’e-niç’a bûkê, serê xwe hejand, xezûr da femkirinê, wekî ew yek nabe.

         — Ne min tera got dengê te neê, — xezûr bi hêrs gotê. — Wê nha eskerê bên wî jî bikujin, me jî pêra. Mêrik bê îlace, xwe avîtye ber ocaxa min, xwe ez wî nadme der! Qe şayîşa mekişîne, lela min, hesêvankî birê teye.

         Xort hela dêrî bûbû sekinî bû, hey ç’evê Heso dinihêrî, hey ç’evê bûkê.

         — Kincê xwe zû bêxe, bikeve nava cya, nha eskera xwe mera gîhandin, — Heso gotê û dest avîte bişkokê pêsîra wî vekirin.

         Xort bi kulzikî kinc êxistin, tana kiras-derpê ma. Bûkê lihêf kişandibû ser serê xwe û bin lihêfêda îske-îska wê bû, digirya.

         Xort turuş nedikir nêzîkî cîê bûkêbe. Heso ew def da, bir hetanî ber cya.

         — De bikeve nava cya.

         Xort bi teherekî kete nava cya. Areke mezin kire orta xwe û bûkê, pişta xwe daê.

         — We ku dengê eskera bihîst, xwe xewarî daynin, — Heso gote wan û zivirî, ku ji odê derê, here, gava ber dêrî bû repe-repa simê hespa. Heso lez dêrîva derket. Hetanî Heso gihîşte ber derê derva, esker ji hespa peya bûn.

         — Ewî kafir nehatye mala te? — qumandar ji Heso pirsî.

         — Na, kafirê çi? — Heso gotê.

         — Lê, kafirek revî, hat kete nava vî gundî, em digerin, nagerin, nabînin, — qumandar gotê. — Nizanim ketye kîjan malê. Em mala kêda bibînin, bira wî çaxî gazina xwe bikin, me nekin. Dêmek, tu dibêjî mala teda nîne?

         — Na, welle, nehatye mala me, — Heso gotê. — Lê wekî bihata mala min, minê kafir veşatra?

         — De wekî usane, emê mala te binihêrin, — qumandar gotê, dizgîna hespê xwe da yekî û vegerya ser eskerê mayîn. — Qul bi qul binihêrin.

         Qumandar û esker hîvya Heso nesekinîn, dakutane hundur. Esker berbi xênî, kox, tewlê çûn, lê qumandar berê xwe da odê. Heso da pey. Pirte-pirta dilkê Hesoye. Lê rûva qe talaşa wî nîne, usa nişan dide, wekî gur-gumanê wî nagihîjê. Qumandar gihîşte ber derê odê, xwest dêrî veke, lê Heso xwe berra kir, pêşîê sekinî.

         — Kurê min, bûka min odêda razane, — gote qumandar. — Şerme, neçe hundur.

         Qumandar guh nedaê, defek daê, derî vekir, çû hundurê odê, gavekê, duda pêşda çû, sekinî. Heso hate kêlekê.

— Ev kîne nava cyadanin? — qumandar pirsî.

         — Lê min tera negot, wekî kurê min û bûka minin, — Heso gotê. — Te çira bawer nekir? Ne tu musulmanî, te çira hat kulfeta nava cyada dît. Gelo musulmanê rast vê yekê dike?

         Qumandar ç’evê xwe Heso cinû kirin, avrûke tûj daê, vegerya pişta xwe da herduê nava cyada.

         Xêlekê cîê xweda sekinî, dengê xwe nekir, paşê bi gavê çeleng ji hundurê odê derket, çû ber dêrî. Eskerê mayîn hela ji mala Heso derneketibûn. Qumandar ji destê esker dizgîna hespê xwe derxist, banzda ser piştê. Heso çend cara cîê xweda çû, hat. Eskerê mayîn jî derketin, gotine qumandar, wekî tiştek nedîtine, hespê xwe syar bûn û berê xwe dane maleke din.

         Heso êpêce wext ber dêrî ma. Esker ji wê malê jî dûr ketin. Paşê Heso hate hundur û rast çû odê. Dît, pişta wan hevda, êpêceyî ji hev dûr, hela nava cyadanin.

         — De, rabe, kincê xwe xweke, tu îdî xilaz bûyî, — Heso gote xort.

         Xort ji nava cya banzda, tana kiras-derpê xwe avîte ser dest-pîê Heso.

         — Ez xilazkirîê te û vê xûşka xweme, — ewî got û bi desta bûk nîşan da.

         Bûkê lihêf kişandibû ser serê xwe, nedixwest xezûr wê wî halîda bibîne.

         Heso milê wî girt, rakir.

         — Kincê xwe xweke, kincê xwe, — gotê. Xort pêra-pêra kinc xwekirin û herdu tevayî ji odê derketin, berbi xênî çûn.

         Esker hetanî nîvro nava gund geryan, lê usa jî ew cahilê ermenî nedîtin, hespê xwe zengû kirin, ji gund derketin, çûn.

         Ew xortê ermenî hetanî êvarê malda ma. Çawa terî kete erdê, Heso qirma xwe hilda, da pêşya ewî xortî, ji sînorê gund derbaz kir.

         Wexta xatirê xwe ji hev xwestin, xort gote Heso:

         — Hergê heta nha kurekî te hebû, virhada hesabke, wekî du kurê te hene. Ez jî kurê teme. Ew çi ku te minra kir, qe bavê merya meryara nake. Te emrê min xilaz kir. Hetanî ez rojekê sax’ bim, rûbarê dinê bim, gelo ezê evê kirina te bîr bikim?

         Herdua, mînanî kur û bavê, xatirê xwe ji hev xwestin.

         — Lao, de here, bira tera ox’irbe, — Heso gotê, destê xwe milê wî xist, qirme derxist û gotê: — Hilde, lao, rê dûre, bi qezyaye, wê kêrî te bê, — û ewana ji hev dûrketin.

         Xort berê xwe da rohilatê. Heso cîda sekinî, dîna xwe daê. Xêlekê şûnda xort nava terîêda îdî nedihate kivşê. Heso ji cî leqya û berbi gund hat.