NEXŞ-NÎGARÊ HÛR

 

 

NEXŞ-NÎGARÊ  HÛR

 

NIVÎNA NEVEKIRÎ

 

                 Dê û bavê herdu kur mezin kirin, lê negîhandine mirazê wan. Şêr nehîşt. Herdu jî bi rezadilî çûne pêşenîê.

               “Daê, bavo, hûn bibaxşînin, wekî em we tenê dihêlin. Weten gazî me dike, dijmin derî me girtye û em nikarin malda hêsa rûnên. Em venagerin hetanî eskerekî dijmin ser xwelya wetenê meye zyaretî hebe”, — kura nivîsîbûn.

                  Dê û bavê kal baxşandibûn wan. Û her êvar dayîka pîr cîê herdu kura datanî, sibê şebeqê jî hiltanî.

                  Şer kuta bû, kur venegeryan. Dê dîsa êvarê cîê wan datanî û sibê nivîne, ku kesek têda ranezabû, hiltanî.

         Sibekê jî cîê wanî danî kesekî hilneda.

 s. 1975-a

 

 

ŞIÊRA  LAPE  XWEŞ

 

         Min xwendye Xayam, Xanî, Pûşkîn, Gyotê… Rastîê jî mezinin, bona hemû wexta û mexlûqetya mezin mane. Lê bona me her yekî mezinek heye. Seba min efrandina nivîsare lape baş, lape xweş, ku min emrê xweyî femdarda xwendye, eva han bûye:

“Selam, kurê minî ezîz…”

         Raste, ne şiêre, lê çar xeberê wê nema kutasîêne, ku salêd şêrda min ji bavê xwe stendye û bîranîna bavê min her tenê ew maye.

 s. 1975-a

 

DIBINE  YEK

 

         Her cara, wexta ez dixwezim sifetê dya xwe bînime ber ç’evê xwe, dikim-nakim ew yek minra li hev naê. Dewsê sifetê gundê min, gundê minî biç’ûk, gundê minî dûr tê ber ç’evê min. Gundda min ç’evê xwe vekir, sifetê dya xwe nas kir û gundda jî ew teslîmî axê kir. Sifetê gundê min, sifetê dya min hertim ber ç’evê min dibine yek…

 s. 1975-a

 

DESTÊ  TE

 

            Destê te bona min qe çi bêjî nekirin.

         Destê te nazik nîbûn, destê merîê xebatçî bûn, ber t’evê qarya bûn. Lê çiqas nazikayî ji wan desta dibarî!.. Nanê wan desta çiqasî xweş bû…

         Wan desta nerm bêşîka min dihejandin û pêra bin sewtê kilama teye “Lûrî”-da ez diketme xewa şîrin. (Kê jî bistrê, hetanî nha ez gelekî wê kilamê hiz dikim, çimkî ew kilama dayîkane). Wan desta ez hildibirîme nava hewê, minra dibûne per û bask. Gava hevekî givirik bûm, wana destê min girtin û ez hînî rêveçûyînê kirim.

         Min bi wan desta ç’evê xwe vekir, bi wan desta dinya nas kir û bin wan destada mezin bûm.

         Daê can, ne te xwezilya xwe danî, wekî rojekê nevîê te ser çoka te rûnên û tu bi destê xwe nan bidî wan.

         Nha nevîê te hene. Lê tu tuneyî. Nevya tu nedîtî, bi şikla te nas dikin. Lê tu wan nas nakî. Axir wê çi bûya, wekî wana jî qe na hevekî kerema wan destê te bidîtana, nanê destê teyî xweş bixwarana?..

         Gelo ez û dya wan tevayî, emê karibin wê yekê nevîê tera bikin, çi ku wan destê te tenê bona min kirin? Ne axir ew bona min him destê dê bûn, him destê bavê bûn.

         Destê te bona min qe çi bêjî nekirin.

 s. 1976-a

 

 

DAYÎKA  TE  REX  TEYE

 

         Zera min cîê xweda razaye. Her tenê cara ber xewa xeber dide. Dê direve diçe, lihêfê davê ser, bi dilekî baristan serra disekine, xêle wext bi ç’evê hisret lêdinihêre û paşda tê, dikeve nava cya. Lê guhê wê dengê teye, wekî çawa bibihê rabe bê cem te.

         Razê, razê, delala min. Razê û xewnê xweş bibîne. Ne axir dinya jî bona te xewneke xweşe, lê dinya lape xweş dayka teye û hertim kêleka teye.

         Razê, razê, ezîza min, hêsa û rehet razê, dayîka te kêleka teye.

         Lê ya min xewa min naê, çimkî dayîka min zûda îdî ne bal mine.

 s. 1976-a

 

DEWSA  WÊ  HIZKIRINÊ  JÎ

 

         Loma min nekin, wekî ez ji çape der zarê xwe hiz dikim. Ez dixwezim ew gelekî hizkirina bavê bibînin, çimkî min zarotya xweda hizkirina bavtîê nedîtye, temamya emrê xweda motacê wê bûme. Wexta nha ez ewqasî zarêd xwe hiz dikim, usa jî pêra dixwezim dewsa wê hizkirinê bigrim, ku min zarotîêda nedît.

         Loma min nekin, wekî ez gelekî zarê xwe hiz dikim.

 s. 1976-a

 

 

MAŞÎNA  USA  TUNE

 

         Min go:

         — Min bîra gundê me, mala me, zarotya xwe kirye.

         Minra gotin:

         — Ê, çi tiştekî çetine? Maşînekê syarbe û hayda.

         Min go:

         — Maşîne diçe gundê me, dibe nha dikare here ber mala me jî. Lê hela tu maşîneke usa tune, ku karibe min bibe bigihîne rojêd zarotya min.

 s. 1976-a

 

KERÊ  DILÊ  MIN, DEREMA  RUHÊ  MIN

 

         Hey tu mala me, hey tu zarotya min! Mala me û zarotya min tev derbaz bûn, çûn.

         Nha ne male, ne jî zarotîye. Dewsa malê kelefeye (ew jî milkê xelqêye), dewsa zarotîê bîranînin.

         Lê çiqas jî milkê xelqêbe, mînanî sînorê dewleta rya wê ber min girtîbe, hesab yeke, kerîkî dilê mine. Dilê min birîndare. Dû-derman mala me û zarotya minin. Lema jî fikra min timê wî sînorî bê cezakirin diteribîne û mînanî teyrekî atmece min digihîne mala me û rojêd zarotîê. A her tenê wî çaxî (yazix, her tenê fikra minda) mala me û zarotya min dîsa digihîjne hev: kelefe dibe mala me, ez jî zaroke tifal.

         Deqene xweşin, lê sed yazix, her tenê deqene, zû derbaz dibin, dîsa ez û xem-xiyalê min dimînin.

         Hey tu mala me, hey tu zarotya min! Hûnin kerê dilê min, derema ruhê min. Bêy bîranîna we emrê min pûç’ û bêxedabe.

 s. 1975-a

 

ÇI  SIFETNE  ZÊNDÎNE…

 

         Dayîka min ser selê ber derê me rûniştye, teşya xwe hildaye dirêse. Çend kulfetê cînar dorê rûniştine, xwera şîrin-şîrin xeber didin. Em, zaro jî, ber sya dîwêr xwera dilîzin. T’î dibim. Diçim hundur, şelbik hiltînim û derê kurn vedikim. Aveke çiqasî sare! Dîna xwe didme alîê tendûrê. Dîza xwarinê ber tendûrêye, heska darîn têdane, rûnhelka sifir û derdana dew kêlekêne. Serbidewe dya min çêkirîye.

         Tîrincê kulekêra avîtye qulç’. Pişîka me, givirê min, wêderê ketye. Xanîê meye, xanîê kesîba, lê dewlemendtya ruhê min…

         Çi sifetne zêndîne! Vane, ber ç’evê minin!

         Her tişt mînanî berêye, lê yazix, her tenê fikra minda, nava bîranînêd minda.

 s. 1976-a

 

ÊVARÊ  GUNDÊ  ME

 

         Baharê, gava ç’ya, gelî-geboz, kewşenê gundê me şîn dibin, bi hezar awazî dixemilin, ro piş ç’îêva diçe ava, destbi êvarê gundê me dibin. Pêşîê newal û deşt dikevin bin sîê, paşê sya ç’ya dirêj dibe û bere-bere aqara xwe fire dike. Paşî gişka heç’ê ç’yaê me dikevne paşla êvarê. Êvar hemdî xwe tê. Hewa temiz, wîte-wîta teyredane, xuşe-xuşa ava kanyane.

         Gundê meda êvarê dengê bilûrê tê, dengekî nazik û temiz. Bin sewta wî dengîda perê gul u kulîlka têne hev, ew ç’evê xwe digrin. Usa nazik-nazdar digrin!

         Êvara ç’yaê gundê me dha nêzîk têne kivşê, dha şîn dibin, bilind dibin. Lê heç’ê wan, tê bêjî, diçin digihîjne ezmên.

         Dengê xuşe-xuşa avê dha nêzîk tê. Dengê avê û wîte-wîta teyreda tevîhev dibe û dibe sîmfonîake usa, ku hela tu kompozîtorekîra li hev nehatye binivîse.

         Bin sewtê wê sîmfonîaêda gundîê me ji xebatê, ji deştê vedigerin. Ew mînanî êvarê gundê me ji xebata xweye rojê razî, weke wan êvara rem û qenc, mînanî tebyeta xwe altindar vedgerne malê.

         Êvarê gundê me, êvarê gundê me cineta eslîne li rûbarê dinyaê. Bawar nakin? Baharê herin gundê me û êvarê wî bibînin. Dibe tiştekî jî hela hûn zêde bêjin.

 s. 1976-a

 

 

ZURNA  KINO

 

Dîsa dengê zurna Kino kete guhê min. Bê hemdî min lingê min bin minda reqisîn û dewetê gundê me hatine ber ç’evê min. Zurnê ez birim, birim, gîhandime rojêd zarotya min.

         … Zaroke biç’ûke pêxas û serqot qulç’ekî gomêda sekinî bû û dûre-dûr govendê dinihêrî. Govend hemdî xwe dikişya. Zaro çû kete poç’kê û xwe hejand. Dilê xweda wî tirê sergovendî ewe…

         Wê rojêda dengê zurna Kino kete nava ruhê min û wexta lêdiket, tê bêjî, dilkê min jî dibû defa wê.

         Zurna Kino ez bengî kirim, zurna Kino jî dilketya min ji min dûrxist.

         Min gele wext dengê zurna Kino nebihîstibû. Emrê minda gele guhastin bûbûn, lê tu wexta dengê zurna Kino ji nava ruhê min derneketibû.

         Îro dîsa dengê zurna Kino kete guhê min û bin hukumê wêda ber ç’evê min rojêd mine buhurî ketine govendê…

 s. 1975-a

 

KILÎTA  DILKÊ  MIN

 

            Derê dilkê min hertim vekirye. Kilîta wî tune. Cara kutasîê te ew kilît xwera bir. Wê rojêda t’u kilîteke mayîn dilkê min naê û timê derê wî vekirye.

         Were, were, ezîza min, derê dilkê min ber te vekirye. Her tenê hîvî dikim: wexta têy, ese kilîta dilkê min xwera bîne. Olecaxe, kî zane, dibe mînanî wê carê herî, ewqas wext ser minda neêyî û rû teda dilkê min ber yêd mayîn hertim dadayîbe.

         Were, were, kilîta dilkê min jî ese xwera bîne.

 s. 1976-a

 

QISEKE  KEVN

 

         Hergav, wexta nan tê bîra min, ez nan dixum, ev serhatya han dikeve bîra min.

         Go pêşîkî min gele sala berê baharekê radibe toxim direşîne, herdu gaê xwe cot girêdide û zevya xwe radike. Zevîê radike, kuta dike, gakî wî ancax kêrêra digihîje. Dimîne gakî wî tenê. Wextê ekintîkî bûye, tekmale bûne û tu kesî nexwestye gakî bidê, wekî ew zevya rakirî mangêrke, tapanke. Ç’ara wî tê birînê, radibe gaê xwe girêdide, alîê nîrî mayîn jî datîne ser singe xwe, jêra dibe heval. Sê roja sibê hetanî êvarê gêra tevayî nîr dikişîne, zevya xwe mangêr, tapan dike, wekî karibe wê salê ebûrê mala xwe bike, parî nan devê neferê malêra bigihîne.

         Û go, bextra wê salê nanê zevîê bile’tbû. Xwelîê dît, wekî ew bi çi zelûlîê nanê zarê xwe qazanc dike, merd-merdane heqê emekê wî da.

         Çi gava nan tê bîra min, ez nan dixum, ev serhatya pêşîê min dikeve bîra min. Lema jî ez gelekî qedrê nan digrim.

s. 1976-a

 

DEYN

         Raste, ezmanî jore, erdî jêre, ew gelekî ji hevdu dûrin, lê ezman timê motacê erdê dibe û jê deyn dike. Erd jî bi merd-merdane didê û çimkî dilê wî fireye, qe tex’mîn jî nake, çawa dide. Lê wextê erd motac dibe û deynê xwe ji ezmên dixweze, evê te xwe ta dide. Gava ç’ara wî tê birînê, dibe qirç’e-qirç’, hewêrza wî, agir ber dipeke, lê “deyndara xwe avîtye piş xûndara” û kutasîê mecbûr dibe bi kulzikî, mede-mirûzkirî deynê xwe bide.

         Îro sê roje me rûê roê nedîtye: îro sê roje ezmanî pormijîye, ewra hingil daxistine. Îro sê roje baran dibare, îro sê roje ezman deynê erdê dide.

         De, hetanî bona ezmên jî stendin hêsaye, dayîn çetine.

 s. 1975-a

 

 

ŞUXULÊ  QENC  NAHÊLIN

 

         Divêjin, dinya dora xwe dizvire û tu deqekê cîê xweda nasekine. Bawer dikim, çimkî “borcê” wêye, gotî biqedîne. Lê ew çawa bin giranya wan zulmada teyax dike, ku her gav û sehet ser wê diqewimin? A eva yeka ji femdarya min dere. Ez ecêbmayî dimînim, wekî ew çawa wan zulm û qetla dibîne û ji orbîta xwe dernakeve?

         — Ew şuxulê qenc dinyaê xwey dikin, ku hela ser wê têne kirinê.

 s. 1976-a