BONA BÎRANÎNA ETARÊ ŞEROYÎ REHMETÎ
BONA BÎRANÎNA
ETARÊ ŞEROYÎ REHMETÎ
“BIRA P’ARA ŞIÊRA GELEKBE”
Civata sêksîa nivîskarêd kurda bû. Şayîr, nivîskar, xwendkar, wekîlêd întêlîgênsîaye mayîn berev bûbûn. Cahil dha gelek bûn. Êvarya şiêra bû. Geleka şiêrêd xwe xwendin. Sirê gihîşte Etarê Şero jî. Ewî dest kire berya xwe, çend per kax’azê qatkirî derxistin, vekirin, bi desta şimşat kirin, berbirî sedr bû û gotê:
— Îzn heye, wekî dîktorê xeberdanê kurdî van şiêrêd mine tezenivîsî bixûne?
Hazir kenyan, sedr jî beşerxweş bû û gotê:
— Çima, Etar, tu nikarî şiêrêd xwe bixûnî yanê ç’evê te rind nabînin?
— Çira nikarim bixûnim? – Etar gotê. – Min nivîsîne, ez nikarim bixûnim? Dikarim, şikir, îşiqa ç’evê min jî hela cîê xweye. Lê wexta dîktor dixûne, ew dha xweş têne bihîstinê. Ya duda jî – wexta ew bixûne, ezê hew zanibim, ew bi radîoê têne xwendinê.
Xulese, dîktor destpê kir şiêr xwendin. Etar zûr bûbû lêdinihêrî, ç’evê wîda tijî şabûn bû, nikaribû cîê xweda rehet rûnê. Dîktor şiêr xwendin, kuta kirin. Hazira kêm destê xwe li hev xistin. Etar lez ji cîê xwe rabû û gote sedr:
— Ez hîvî dikim, îznê bidî, kela dilê min rabûye, ez dixwezim vê êvarê camêrê rûniştîra kilamekê, duda bêjim.
Û hîvya caba sedr nema, bin dengê kenê hazirada hilkişya ser dikê, kursîk pêşda kişand, rûnişt, papaxê xwe qotkir, berê xwe hazirada kir, destê xwe da ber peleguha xwe û bi dengekî ketî nerm destpê kir:
Gundî-malîno,
Bêrîvanê gundê me dudune…
Êpêceyî stra. Wexta kuta kir, hazira gumreh destê xwe li hev xistin.
— Bira nîvê van destlihevxistina bibe p’ara şiêrêd mine xwendî, — got, bin dengê ken û destlihevxistinêd haziraye dha gumrehda ji dikê peya bû.
— Dêmek, p’ara şiêra ev destlihevxistinêd weye axirîêne, ne? – rêva got û hat cîê xweda rûnişt.
ŞIÊRÊD SIST Û… KLÛÇ
Etarê Şero timê şiêrêd xwe dikirine pakêtê û bi poştê rêdaksîaêra dişandin. Çend roj derbaz dibûn, dihat pê bihese, çika yazya şiêrêd wî çawa hatye qirarkirinê.
Papaxî sêrî, bi beşereke xweş dihat, silav dida hazira, kêf-halê wan dipirsî, paşê diçû cem serwêrê p’ara kûltûraê û lîtêratûraê Karlênê Çaçanî. Papaxê xwe dernedixist, kursîk hildanî, kêlekê rûdinişt. Sifte qestîka hêrsa xwe radikir.
— Te qe çi anye sere şiêrê min? – jê dipirsî, beşereke nazik ser dêmê wî dihate kivşê. Pirskirin û beşera wî qe ûymîşî hevdu nedibûn.
Karlên papke derdixist, şiêrêd wî didan ber xwe, hevekî xwe ker’ dikir, paşê bi ken ber xweda digotê:
— Apê Etar, axir şiêrêd te sistin.
Hertim ha cab dida. Etar hevekî hêrsa xwe radikir, lê tenê çend deqa. Tu cara nedixeyîdî, radibû, laqirdîk-duduê xwe dikirin û bi devê ken derdiket, diçû.
Carekê jî hat. Her tişt mînanî hercar hate wekilandinê.
— Axir, apê Etar, şiêrêd te gelekî sistin, — Karlên gotê.
— Lo malavao, de wekî zanî sistin, klûçekî rind hilde, navkeve, bişidîne, lê tu vira çi pêşeyî? — got û bin simêlava kenya. – Tu bisekine, ezê usa bişidînim, wekî bikî-nekî serederîê jê dernaxî.
Lê çendekî şûnda dîsa pakêteke şiêrêd Etare teze ser meda hat. Karlên xwend, kenya û sere xwe hejand. Bin her şiêrekêda şiklê klûçekî lêkiribû.
ŞIÊRÊD ZAR
Dewetekêda lawikekî Tilvîsê çend şiêrêd satîrîêye delal ezberî gotin. Gava me xwest pê zanibin, wekî kê ew şiêr nivîsîne, wî lawikî gote me, ku ew şiêrêd Etarê Şerone.
Ez ecêbmayî mam, wekî çawa hetanî nha min ew şiêr nexwendine.
Wexta em vegeryan û şeherda rastî Etar hatim, min derheqa wan şiêrada jê pirsî.
— Erê, lê çawa, ew şiêrêd minin, — ewî got.
— Lê tu çira wana nadî neşirkirinê? – min jê pirsî.
— Ne axir ew naêne nivîsarê, — Etar cab da. – Min bi zarkî ew efrandine û ser çend şaya gotine, nha jî nava cimetêda bela bûne. Rastîê, pêşîê ewqas jî rind nîbûn. De, tu zanî, cimete, tiştekî ku lê xweş bê, hiltîne şimşat dike, hel dike, tiştê zêde wêda davêje, tiştê kêm tam dike. Xulese, tîne qedema. Ez nikarim wana usa binivîsim, dha rast naêne nivîsarê, çimkî wexta dicêribînim wana binivîsim, gelekî sist, sade dertên. Dibe kubir û kemala wan jî hema nava wê yekêdane, wekî teslîmî qanûnêd nivîsarê nebûne, xwera bi tebyetî “mezin bûne”, beyanîne, nehatine kedîkirinê. Her tiştê nekedîkirî xweşe.
“AX, BIZIN, BIZIN”
Me zanibû, wekî hela salêd 30-da Etarê Şero uzvê Tifaqa nivîskara bûye, lê paşê jê der maye. Gava me derheqa vê yekêda jê dipirsî, vedipeşirî, bin simêlava dikenya û digot:
— Bizinê ez ji Tifaqa nivîskara derxistim.
Û gilî dikir, wekî ew yek çawa qewimye.
— Wî çaxî mala me kenarê bajêr dima: îzna bajarvanê usa hebû, wekî heywîn xweykin. Me jî çend pez û bizin xweyî dikirin. De, mala me giran bû, zarokê me gelek bûn, bêy şîr-qatix nikaribûn yole biçûna.
Blêta mine Tifaqê nava kax’azê mine nivîsarda hundurê qutîêda bû. De hûn zanin mala me jî maleke bêpergale. Rojekê kulfeta min derê qutîê bîr dike vekirî dihêle. Bizin dikeve hundur, nanê ser texte dixwe. Qîma wê bêxweyê vê yekê naê, xwe digihîne qutîê. Blêtê û çend şiêrêd min dicû. Çawa şiêr bûn, çawa şiêr bûn! Hetanî neferê male xwe pêra digihînin, ew blêtê û şiêra usa dicû, wekî berata wan jî nahêle.
Ez îdî pey stendina blêta teze neçûm. Wê rojêda bi mêxanîkî ji Tifaqa nivîskara der mam. Bi çi çerçerê ez ketime nava Tifaqê, bizinê bi devekî ez ji Tifaqa nivîskara derxistim, — digot û xweş-xweş dikenya. – Çawa tê kivşê, krîtîkê minî lapî berk bizina kever bû.
DEWSA PAŞXEBERÊ
Eme cahil bûn, eme xûngerm û qafseqet bûn. Wexta dikete çemê, me ber tu tiştekî nedinihêrî, ç’ep-rast dişelpandê.
Civateke sêksîa nivîskarêd kurdada şiêr û poêmêd Etarê Şeroye tezenivîsî enene dikirin. Geleka xeberdan, fikrêd cure-cûre hatine gotinê.
Min jî xeberda û ew efrandinêd wî gelek berk krîtîk kirin, gele gilîê zêde gotin, ku ne cayîzî wî bûn. Şuxul gihîşte wê derecê, wekî me, çend hevala, wê êvarê têrmîna “etarîzm” da xebatê bi fikra prîmîtîvîzmê.
Wexta min xeberdana xwe kuta kir û ez rûniştim, min bin ç’evara Etêr nihêrî. Ewî jî min nihêrî û gava dît ez wî dinihêrim, bi beşereke xweş tilya xwe ser minda hejand. Ez fikirîm: Etarê xeberdana xweye cabdayînêda ese mînanî min tûj caba min bide û wê mînanî çend lawikê me îdî virhada minra xeber nade.
Xulese, gilî dane Etar. Rabû, carekê, duda hevala nihêrî, paşê xeberda û mînanî xwe hercar her tişt bi laqirdî da derbazkirinê. T’u gilîkî sar derheqa me yekîda negot, bi hizkirin nave me dida û xweşîê xwe me dikir.
Êvarî kuta bû, em derketin. Min tirê wê rojê min zinêkarî kirye, ewqasî ber xwe diketim. Min gelekî dixwest, wekî ewî sert derheqa minda xeberda, çend gilîê tûj minra bigotana, dilê min rehet bûya. Lê wexta ewî caba min neda, hela serda jî usa bi hizkirin derheqa minda xeberda, eva yeka gelekî min keder hat. Û wê rojêda alîê îsafêda ez bûme deyndarê Etarê Şero, mînanî tiştekî ber wî rûreş mam.
Çi gava rastî min bihata, şerma min sere xwe dikire ber xwe, lê ewî bi hizkirin minra xeberdida, min şa dibû. Û min qirar kir çi cûreyî jî mabe, rojekê ez gotî bin deynê Etarê Şero derêm. Ew roj zûtirekê pêra gihîşt. 70-salya bûyîna Etarê Şero temam dibû. Bi hizkirin ez qayîl bûm, wekî derheqa wê hobêlyana wîda dokladê bixûnim. Êpêceyî çerçirîm û çiqas hereketê min hebû ji tebîê obyêktîvîê min xwest xebereke germ bêjim hobêlyarê meyî hizkirîra. Rastîê, nizanim, ew yek çiqasî minra li hev hat, her tenê paşî êvarîê, ku sera akadêmîa rêspûblîkaêye ulmada derbaz bû, nêzîkî min bû û enya min ramûsa. Eva heqdayîna mine lape mezin bû.
— Tu zanî, apê Etar, bi vê yekêva min xwest deynê xweyî çend sala pêşda bidim, — min bi laqirdî gotê.
— Deynê çi? – bi ecêbmayî pirsî.
Min civata sêksîaê anî bîrê. Kenya, kenya, destê xwe li pişta min xist û got:
— Lê mala te avabûyî, te çi kir, wekî bûyî deyndarê min? Gilîk bû fikra tera derbaz bû te got. Gotî ez bona wê yekê ji te bixeydyama? Şerme, şerme, em birê hevin.
Qestîka temamya xeberdanekêra digot “gilîk” û bi wê yekê dixwest dilê min bikire. Ewî 70 salî bû, ez dewsa nevîê wî dihatim, lê firqî nedikir ortê û digot “em birê hevin”. A Etarî ha bû, hertim sade, bi merivayî, camerî…
Nha jî ez xwe ber bîranîna wî dîsa deyndar hesab dikim. Gelo ev bîranînêd biç’ûk wî deynî hevekî sivik bikin? Ez nizanim, lê nha min gelekî dixwest, wekî roja rojda alîê îsafêda ez ber Etarê Şeroyî rehmetî deyndar nîbûma.
s. 1976-a
Добавить комментарий