WEZÎRÊ EŞO 70 SALÎYE (2004)

WEZÎRÊ  EŞO  70  SALÎYE

         Temam bû 70 salya nivîskarê kurdî eyan, tercmeçî, rojnemevan, şuxulvanê kûltûraê Wezîrê Eşo.

         Wezîrê Eşo, ku mekteba gundê Sîpanêye (marza Aragasotnê) hevtsale, paşê mekteba Tbîlîsîêye N 23-ye ermenyaye ort’e kuta kirye, fakûltêta zankoa Yêrêvanêye dewletêye dîrokê xilaz dike, du sala dixebite çawa dîrêktorê mekteba gundê xwe. Ew usa jî alîê kurdzanîêda aspîrantûra p’ara Lênîngradê ya înstîtûta akadêmîa T’R’SS ulmaye Rohilatzanîêda hîn dibe.

         Wezîrê Eşo xwe pêşkêşî lîtêratûra û çanda miletîê dike. Wexta p’ara xeberdanêd radîoa Ermenîstanêye kurdî vedibe, Wezîr bi dil ce’d tevî wê p’arê k’ar dike, lê sala 1983-a wê p’arêda derbazî ser xebatê dibe çawa rêdaktor-tercmeçî.

         Ew xudanê gelek oçêrka, qsa, şirovekirinaye ji cêrgêd “Emekdarêd çanda kurdaye ermenî”, “Serhildanêd kurda”, “Dersdarêd kurde emekdar”, “Rewşenbîrêd ermenî derheqa kurdada”, radîopîêsa “Tîgran û Mehmûd” û yêd mayîne. Ewî radîopîêsêd Hr. Koçare “H’isret” û “Nahapêt”, Nado Maxmûdove “Memê û Gulê” ji ermenî tercmeyî kurdî kirine. Wan radîopîêsada ewî dilqêd sereke qedandine.

         Wezîrê Eşo, ku salêd 60-î k’ete e’rafê lîtêratûraê, nava lîtêratûra kurdaye şêwrêda xebera teze got. Xwendevana berevokêd wîye “Ç’evronayî”, “Dengbêj îdî kal bûbû”, “Pamp-Sîpan” bi alavî qebûl kirin. Ew berevok bi p’ir’cûretya têmatîkaê, îlahî dostya ermenya û kurda, raberkirina xweşivêtîêva berbiç’ev dikevin.

         Komêdîa Wezîrê Eşoye “R’emo, Şemo, T’emo” têatra Elegezêye (marza Aragasotnê) kurdaye cimetîêda hatye nîşandayînê.

         Nîgarêd Wezîrê Eşo merivêd gunde sadene, merivêd dinya wîye dîtîne bi erf-edet, deb, psîxologîa, fikirmîşbûn, xeyset, zimanê xweva.

         Nîgarne usanin, ku te t’irê kêleka te sekinîne û ter’a xeber didin, t’evî qewmandina dibî, ak’la xeberdana wana nêzîkî ruhê teye.

         Zimanê Wezîrê Eşo dewlemende, xweyê şureta şirovekirinêye, xwendevana t’evî qewmandina, tragêdîa, emrê nîgaraye herr’oje dike. Ew dikare bi çend culmêd kurt neynesya rewşê bide k’ivşê, bîne ber ç’evê xwendevana.

         P’ir’e emekê Wezîrê Eşo nava lîtêratûra meye tercmekirîda. Ewî xebata X. Abovyane “Kurd, êzdî”-ye qîmetlî tercmeyî kurdî kirye, bi pêşxebereke mezin, nasyava çap kirye.

         “Destê dosta” – navê wê berevokê, li k’u serhatîêd nivîskarêd ermenîye derheqa emrê kurdada hatine cîwarkirinê. Wezîrê Eşo ew berevok jî tercmeyî kurdî kirye. Lazime bidne k’ivşê, wekî bona wê berevokê sala 1991-ê prêmîa T’faqa nivîskarêd Ermenîstanêye ser navê Ereb Şamîlov dane Wezîrê Eşo. Ewî usa jî çend efrandinêd Hovh. Tûmanyan û Av. Îsahakyan tercmeyî kurdî kirine, kîjan wan berevokada cî girtine, ku seba 100-salîêd bûyîna wan herdu şayîrêd ermenîye mezin bi kurdî hatine çapkirinê.

         Çend efrandinêd wî bi zimanêd ermenî, ûrisî û yêd mayîn hatine tercmekirinê, hinek jî welatê derekeda hatine çapkirinê.

         Ew bûye rêdaktorê çend kitêbêd dersa, ulmî, bedewetîê û yêd mayîn.

         Rewşenbîrêd ermenî û kurde eyan Harûtyûn Mkrtçyan, Zarzand Daryan, Anahît Sahînyanê, Ax’avnîê, Ereb Şamîlov, Hecîê Cndî, Qanatê Kurdo, Çerkez Bakaêv û yêd mayîn emekê Wezîrê Eşo bilind qîmet kirine.

         Sala 1994-a Wezîrê Eşo malêva k’oç kir, çû Bêlgîaê. Nha ew Bryûsêlêda dimîne û wêderê jî bi aktîvî k’arê xweyî civakî, lîtêratûrîê pêşda dibe.

“Rya teze”, oktyabr, s. 2004