rusiya

(function() { if (window.pluso)if (typeof window.pluso.start == "function") return; if (window.ifpluso==undefined) { window.ifpluso = 1; var d = document, s = d.createElement('script'), g = 'getElementsByTagName'; s.type = 'text/javascript'; s.charset='UTF-8'; s.async = true; s.src = ('https:' == window.location.protocol ? 'https' : 'http') + '://share.pluso.ru/pluso-like.js'; var h=d[g]('body')[0]; h.appendChild(s); }})();

ETARÊ ŞERO

 

 

ETARÊ  ŞERO

 

 (Eva doklada civata hobêlyana 70-salya bûyîna Etarê Şeroda hatye xwendinê, ku sera civatê akadêmîa Ermenîstanêye ulmada 18-ê dêkabrê sala 1971-ê derbaz bû).

          

               70-salya bûyîna şayîrê kurd, zanekî zargotina meyî eyan, berevkirekî efrandinêd Feqîê Teyranî berbiç’ev, xebatçîkî dereca kûltûra kurdayî kevn, camêrekî şertê xwe, merivekî xêrxazî qenc Etarê Şero temam bû. Em îro gelekî şane, wekî ewî nav medane û ewqasî qewat û sehete, mînanî cahilane, îlahî bi ruhê xweva, û weke qewata xwe, hereketê xwe qulixî şuxulê pêşdabirina edebyet û medenyete kurdaye sovêtîê dike.

                  Etarê Şero hela salêd 30-da, gava teze hîmê edebyet û medenyeta meye nuh dihate danînê, bi aktîvî tevî wan bû û hetanî roja îroyîn jî anegorî qewata xwe qulixî wan dike. Emekê Etarê Şero êpêceye di derdca pêşdabirina nivîsara meye bedewda û îro, gava em 70-salya bûyîna wî didine kivşê û bimbarek dikin, ez bi hizkirin dixwazim nasya guhdarêd ezîz bidme emir û şuxulkirina Etarê Şero.

                  Etarê Şero sala 1901-ê gundê Soybûlax’ê (nehya Surmelîê, Kurdistana Romê) ji dya xwe bûye. Bavê wî şêx bû û nava cimetêda bi navê Şêx Şero eyan bû. Çawa şayîr bi xwe bîr tîne, bavê wî bi sînemdefterî gelek û gelek qewl, beyt, misilet, mijûlî, ç’îrok û kilam zanibûn. Ewî usa jî gelek efrandinêd klasîkê edebyeta kurdaye qurnêd orte Feqîê Teyran zanibûn, ku bi zar nava cimetêda belabûyî bûn.

                  Etarê biç’ûk ber destê bavê dewlemendbûn û kemala zargotina me hesya, mihand, hîn bû û hetanî nha jî tê hesabê çawa zanekî wêyî erhede.

                  Etarê biç’ûk nava deşt û kewşenêd gundê xwe, ç’ya û banîêd wîda digerya, deba eşîretê hîn dibû û bêxem mezin dibû. Lê evê yekê dirêj nekişand. Etarî 13 salî bû, gava destbi şêrê hemdinyaêyî pêşin bû, dinya tevîhev bû, çawa rehmetîê Ahmedê Mîrazî dinivîse, “denge-denga şêr” hat gihîşte gundê Soybûlax’êyî biç’ûk jî. Binelya nexwestin cîşihitî bin, lema jî weke 4 sala bi zelûlî û çetnayêd mezin gundê xweda man. Lê gava eskerê ûris paşda vekişya, çawa dibêjin, rya Roma Reş vebû, binelîêd gund jî mecbûr bûn cî-warê kal-bava bihêlin, bidne ser rê-dirbê xerîbîêye nenas. Sala 1918-a mala Şêx Şero jî hêsîrê ermenya û kurdara tevayî dero-dero bû, hezar cure tengasî û zelûlî dît hetanî hat derket Ermenîstana Rohilatê. Wextê revê ji dest xelayê û belengazîê du xûşk û dayîka wî mirin.

                  Aha derheqa wan rojêd xweye giranda şayîr paşwextîêda çi dinivîse:

          

Bira xirabbe ew zeman,

Alîkî şer bû, alîkî t’alan,

Dinya bûbû xûn, qetil,

Serê merya nanek bû yek.

…………………………..

Carna min digo: bavo can,

Minra destxe parî nan…

…………………………..

— Lao, tune.. ji ku bînim,

Ez çi ç’evê xwe derînim…

…………………………..

Min bi ç’evê serê xwe dît,

Dê ji birçîya ewled davit,

Li ber kevira û serê rya,

Dihat nele-nela merya. [1]

          

                  Paşî gelek çetinayî û belengazya mala Şêx Şero tê û gundê Cercerîsêda (nha Dêrik, nehya Aparanê) disitire. Wî çaxî ji wê mala rengî bavê wî, Etar, du birêd wî û xûşka wî mabûn. Derheqa wan rojada şayîr ha bîr tîne: “Em ketine oda Çaçanê Kewo (bavê Aramê Çaçan). Me bi pincara çolê û virda-wêda ebûra xwe dikir. Vêderê min bav û birêd xwe cîda hîştin, bir’e kesîb-kûsîbara tevayî ji Cercerîsê linga çûme bajarê Tbîlîsîê. Min bi p’arsê ebûra xwe dikir hetanî Gurcistanêda dîwana sovêtîê hate testîqkirinê”.

         Paşî testîqbûna dîwana sovêtîê degrê xêr-bereketê ber kesîb-kûsîbê mînanî Etarê Şero vedibe, ew jî ç’evê xwe vedike, aza bîna xwe dikişîne, hevekî hale xwe xweş dike. Wê şûnda bavê xwe jî ji gund tîne cem xwe. Bav û kur dest didin destê hev û dixebitin, pak ebûra xwe dikin. Etarê Şero wî çaxî xizmetkarê bax’çê zara bû. Sala 1923-a Etarê Şero diçe kûrsêd hildana nexwendîtîê û bi açixî wan kûrsa xilaz dike. Paşî xilazkirina wan kûrsa diçe mekteba p’alaye êvarê û bi vî teherî xwendina orte dest tîne.

         Sala 1927-a Etarê Şero vedigere tê Ermenîstana Sovêtîê û dixebite çawa sedrê şêwra gundê Erdeşerê (nehya Hoktêmbêryanê). Wê şûnda dibe dîrêktorê mektebêd gundêd Baysizê (nehya Talînê), Eşîrebatê (nehya Aştarakê), gundê Emo (nehya Naîrîê), gundê Boskose (nehya Kotaykê). Çawa komsomol û aktîvekî kurdayî pêş Etarê Şero her dera xwe nîşan daye û kîderê jî xebitye, nav û hurmeteke rind qazanc kirye.

         Etarê Şero salekê jî (sala 1935-a hetanî sala 1936-a) rojnema “Rya teze”-da xebitye çawa telîmçî. Û cîye bê gotinê, wekî kê ku dîna xwe dabe komplêktêd rojnemêye wan sala, dîtye, wekî miqaledarê lapî pêş Etarê Şero bûye. Bawer bikî hejmareke usa tune, ku bi qolê Etarê Şero miqale yanê înformasîa têda tunebin. Û ewî bi kel, bi ced bi zimanê nivîsarê, bi destî rojnemê pirsêd hewaskar bilind dikir, gazî xebatçya dikir, ku dest ji emrê berêyî netê bikişînin, bi aktîvî tevî çêkirina emrê teze bin, deba teze, rabûn-rûniştina teze nava xweda bidne mehkemkirinê, dijminê sinifê bidne belûkirinê û rûreşkirinê. Çawa xebatçîê rojnemê ew temamya gundê rêspûblîkaêye kurda geryaye, rastî binelya hatye, nava wanda xebata agîtasîon-propagandîstîêye zor kirye, komek daye wan, ku ser rya rast bisekinin û dijmina nav xwe bidne hildanê. Hema vê rojnemêda jî efrandinêd wîye bedewetîêye pêşin hatine çapkirinê.

         Lê wextê faşîstê alman bi nemamî hicûmî ser wetenê meyî sosîalîstîê kirin, Etarê Şero jî çû eskerîê bona wetenê me xweyke. Ewî eskerîêda qulix kir, lê neçû pêşenîê.

         Paşî şêr ew Yêrêvanêda binge bû. Û eger dewrana berêye zulmkar li mala wane mezin jî hatye xezebê û bû qesasê serê çend nefera, lê dewrana sovêtîê destê xwe avîte Etarê Şero û bi mîlîona merivê mînanî wî, ji binatara rê derxist, kire xweyî nav, xweyî hebûn û xweyî mal.

         Nha 10 zarê Etarê Şero û kulfeta wî Xaylazê hene (6 kur, 4 qîz). Reqema nevî û nevîç’irkê wî digihîje 55-a. Û gava ev koma giran dora Etarê Şero rûdinê, ew emrê wanî bextewar dibîne, per û baskê wî tunene pê bifire. Çawa tê kivşê, menîke sereke jî eve, wekî ew kal nabe, hertim ha cahil û ser xweye.

         Çawa hate gotinê, Etarê Şero salêd 30-da destbi efrandina nivîsara bedew kirye. Efrandinêd wîye ewlin rojnema “Rya teze” û berevokêd şayîr û nivîskarêd kurdêd sovêtîêda hatine çapkirinê. Berevokêd efrandinêd şayîrêd kurdêd sovêtîêye yekê, duda, sisya, çara, şeşa û hevtada cîkî êpêce şiêrêd Etarê Şero digrin. Ew sala 1935-a bû uzvê T’ifaqa nivîskarêd sovêtîê, lê paşwextîêda bona tiştekî netê ji T’ifaqê der ma. Gelek efrandinêd wî (çawa şiêr, usa jî nivîsara vekirî) ji salêd 30-da kitêbêd dersê zimanê kurdîda hatine û têne çapkirinê. Efrandinêd wî usa jî bi radîoê hatine xwendinê. Antologîa nivîskarêd kurdaye sovêtîêda, ku sala 1936-a bi zimanê ermenî hate çapkirinê, şiêreke Etarê Şero jî (bi tercmekirina Emînê Evdalê rehmetî) neşir bû.

         Hetanî nha sê berevokêd efrandinêd wîye xwexwetîê neşir bûne. Sala 1935-a ronkayî dît berevoka wîye pêşin – “Biriqandina ewlin”. Sala 1957-a kitêba wîye duda – “Şiêr” neşir bû. Lê sala 1965-a kitêba wîye sisya – “Du dinya” hate çapkirinê. P’ara vê kitêbêye dudada (“Dinya kevn”) ew şiêrêd Feqîê Teyran bûn, ku şayîr ji nava cimetê berev kiribûn.

         Nha jî şayîr qelema efrandarîê ji destê xwe danenye û şuxulêd bedewetîêye teze dinivîse. Ewî îdî berevokeke t’am hazir kirye (bi navê “Roja şemal”) û teslîmî neşireta “Ermenîstan”-ê kirye. Lê nha jî ser berevkirin, hazirkirin û şirovekirina qisêd kurdaye cimetê dixebite. Wî nêt heye, wekî zûtirekê wê xebatê xilaz bike.

         Çawa zanekî zargotina meyî berbiç’ev (Merûf Xeznedar jî derheqa vê yekêda kitêba xweye “Oçêrkê terîqa edebyete kurdaye nha”-da rûpêlê 22-a nivîsye, ku Moskvaêda sala 1967-a bi zimanê ûrisî neşir bûye), Etarê Şero gelek nimûnêd wî nivîsîne û çawa ewî bi xwe dibêje, “weke barê gakî” hazir hene. Û vî alîda emekê Etarê Şero (îlahî di şuxulê berevkirin û neşirkirina efrandinêd Feqîê Teyranda) layîqî her cure pesnandinêye. Ew efrandinêd Feqîê Teyran, ku Etarê Şero berevkirine, anegor dha xalisin û nêzîkî ruhê efrandinêd Feqîê Teyrane mayînin. Çawa dibêjin, ewî ew efrandin bê destdayîn dinivîsî û raberî xwendevana dikir. Silsiletê gelekî şêkirdarê Etarê Şero bin, ku ew virhada jî bi wî teherî berevkirina efrandinêd Feqîê Teyranva mijûlbe.

         Gelekî rast gotine, wekî edebyeta miletîê ç’eme. Lê efrandar jî cewin, ku her kes hindava xweda tê dikeve nava wî ç’emî û wî dha gur’ dike. Çiqas ç’emê gur’be, ewqasî reng-awazê dha gelek bin. Hilbet, emirda jî naqewime, wekî hemû cew weke hev bin, çapa ava wan yekbe, weke hev lez bikişin. Nava edebyetêda jî usa nine: her efrandarek bi cûrê xweye, weke qewata xweye, weke hunur û merîfeta xweye, ku tebyetê daye. Mêşeda jî dar gişk weke hev nînin, hene darê mezine bilind, hene darê orte, hene darê biç’ûk. Û her yek cîê wan jî başqeye, anegorî dara biç’ûk dara mezin dha bilind tê kivşê, lê dara tek-tenê bi xwe hela mêşe nine. Mêşe ew tomerîbûna wan dara gişkane, çawa dibêjin, cema wane. Lê heqe, wekî wextê qîmetkirinê her yek anegorî qewat û hunurê xwe bê qîmetkirinê û cîê xwe bibîne. Hilbet, wedeê bi xwe eleg-bêjinge û her yekî dayne cîê wî, kirin û rola wî bide kivşkirinê, çi ku tiştê mayînêye wê bihêle, lê çi ku ne tiştê mayînêye, wê ji ortê bide hildanê.

         Her tenê heqe, wekî silsiletê cahil emekê silsiletê pêşîê bişêkirînin, qedrê kirina wan bigrin û bîr nekin, wekî wextê wanda çi hebûye û wana nava qewlê wî çaxîda çi kirine, pey xwe çi hîştine.

         Eyane, wekî salêd 30-da çawa nava edebyeta sovêtîêda, usa jî ya ermenîê birada rêtorîka, agîtasîa rûte-tezî, gazî û kêlm gelek bûn. Lê bona edebyeteke usa, çawa ya kurdaye sovêtîê bû, ku teze pêşda dihat û hîm dibû, kêmasîêd ha dikaribûn dha zef bûna, eger wê yekê jî hildin ser hesêb, wekî ew ji tradîsîaêd edebyeta meye klasîk bir’î bû, bin hukumê edebyeta ermenyaye wî çaxîda pêşda diçû û, wekî ya lape serekeye, cimeta me paê-pirê nexwendî bû û lazimbû, wekî derheqa pirsêd rojêye aktûalda gelek cara hema bi cûrê gazîê, bi cûrê kêlmê jêra bihata gotinê. Hela sala 1936-a Naîrî Zaryan derheqa vê yekêda xeberdaye û menîêd van kêmasîaye obyêktîv daye kivşê.

         Lê kemala nivîsarêd meye salêd sîye hîmlî wê yekêdane, wekî “nava cûrê bedewetîêyî hela netamkirîda nivîskarêd kurde cahil berbanga femdarya cimeta xweye seyasetîê-terîqîêye geş didine kivşê” (N. Zaryan).

         Femdarya lape mezin ew bû, wekî dîwana sovêtîê, Partîa komûnîstîê ev p’ara cimeta kurdaye biç’ûk ji xezakirinê aza kir, welatê meyî azada kir nefereke mala biratîêye cimetaye t’am. Û femdarîye, wekî şayîrê kurd nikaribû xebera xweye şêkirandinêye pêşin azakirîêd xwera negota û ji navê cimeta xweye azabûyî pêşda nehata û eva yeka neşêkiranda. A Etarê Şero ji wan şayîrêd kurdêd sovêtîêye pêşin bû, ku hema serê-serda qelema xweye efrandarîêye necêribandî pêşkêşî vê yekê kir. Bira cure ne anegorî serecemêbe, bira efrandinêda kêlm û gazî dha gelek bin, ne ku ruhê poêzîaê, lê ewê efrandinê qulixî şuxulê rojê dikir, komek dida, rya rast nîşanî cimeta nexwendî dida. A lema jî dha gelekî kemala efrandinêd Etarê Şeroye salêd 30-î terîqîê heye, ne ku bedewetîê.

         Kitêba xweye ewlinda ew bi zimanekî sade, bi cûrê dengbêjîê, carna jî mînanî ç’îrokbêjê cimetê (bi fikra vê xeberêye qenc) derheqa wan qewmandinada dinivîse, ku emrê meda qewimîne. Ew qewmandin elîfba tezeye, ku, çawa şayîr dibêje, “em gîhandin zef miraza”, neşirxana meye, ku “ronkayê dide hemû cya”, plana pêncsalya pêşine, qedandina kîjanê şayîr gelekî ruhdar kirye, çimkî pêncsalîê

          

Wêrankir warê dewletya,

Em diqedînin pêncsalya dudya

          

         femdarya Ecoê batrake, ku emrê xweyî berê û nha himberî hev dike, zelûlya berê bîr nake bona şîrnaya emrê teze rind tex’mînke.

                  Etarê Şero pesnê merivê xebatê dide, tîne ber ç’eva, wekî dewrana sovêtîêda binyata xebatê û qîmetkirina wê jî hatine guhastinê. Nha xebat şuxulê hurmet û syanetêye, kanya dewlemendbûn û pêşdaçûyîna meye. Esedê şivan (navê şiêrêye, rûpêla 8-a) hevt sale pezê sovxozê diç’êrîne û bawere, wekî “xebat ji mera milke û ware”, wekî bi destî xebatê “em sosîalîzmê diefrînin”. Tiştekî tezeye pesnandina p’alê senayê, xebata wî.

          

Em kurê xebatçya u gundyane,

Dixebitin nav zavod û fabrîkane,

Çêdikin traktor û maşînane,

Bona xebata hemyane (rûê 16-a).

          

                  Qeydê teze xwera femdarya teze jî anye. Ber ç’evê merivê me gelek erf-edet îdî reş bûne, kemala xwe unda kirine û bûne tiştekî zyandar. Û Etarê Şero hela vê berevoka xweye ewlinda derket miqabilî qelen û kire gazî: “Bese qelen!” Xebera xweye krîtîkîê got derheqa tirêqê meda, kirina wan gunekar kir (Ûnisê kolxozvan û şêx Biro, rûê 10-a). Kemala vê yekê dha mezin dibe, gava wê îzbatîê hildin ser hesab, wekî Etarê Şero bi xwe jî cidê xweda şêxe û hela wî çaxîda, gava dha gelek cimet pey tirêqa diçû, ewî kirina wane nepak anî ber ç’eva.

          

Namûsa we terêqa tunebû,

Xapandina mezin p’êşê we bû,

Nha dewrana we idî unda bû,

Qesasê serê we rabû (rûê 10-a).

          

                  Pesnê qîza kurde azabûyî dide (“Xaylaz”, rûê 12-a), ku “ç’evê xwe dewrana şêwrêda vekir”, “bi dilê xwe dît, aza jî mêrkir”, telîmçya jinane, wanra rojnema “Rya teze” dixûne.

                  Pesnê radîoê (“Radîo”, rûê 14-a) dide:

          

Radîo distrê, dilovîne,

Ji emrê teze gilya dibarîne,

Hemû xebatçya pê dihesîne,

Bi sewta şîrin dike qîrîne,

          

         pîonêra (“Pîonêr”, rûê 23-a), eskerê sor (“Dîtina eskerê sor”, rûê 22-a), beyraqa sor (şiêra bi wî navî, rûê 25-a), traktorê û gelek navûnîşanêd mexlûqetya sosîalîstîêye teze şabûn kirine dilê wî û ewî derheqa wanda efrandye.

                  Etarê Şero usa jî efrandin pêşkêşî “konfêransa zimanzanê kurmanca” (rûê 29-a) kirye.

                  Herdu berevokêd axirîêda goveka têmatîka wî anegor dha fire bû û cure jî dha şimşat bû. Pêşdaçûyîn berbiç’eve. Raste, dîsa cûrê aşiqîêye, sadeye, lê efrandin ewqasî nayîv nehatin nivîsarê, çawa berevoka pêşinda bû.

                  Van berevokada em rastî efrandinêd usa tên, ku pêşkêşî Lênîn, Rêvolyûsîa Oktyabrê, edlayê, weten, dostî û biratya cimeta, roja îroyîn, tebyetê, gundê teze, emrê kolxozîê kirîne.

                  Profêsor Hecîê Cindî kitêba xweye “Oçêrkê edebyeta kurdêd Ermenîstanêye sovêtîê”-da (Yêrêvan, s.1970-î, rûpêlê 43-a, bi zimanê ermenî) derheqa Etarê Şeroda ha dinivîse: “Etarê Şero şayîrê debnivîsarêye. Ew gava emrê cimeta kurdada zyana edetê kevn dibîne, nava efrandinêd xweda wan hemû tişta qaqa reş hasê dike, çi ku pêşdaçûyîna me bend dike, edetê kevn, qewmandinêd, ku ne anegorî ruhê wedê mene, belû dike û qerfê xwe pê dike”. Rastîê jî usane. Em van herdu berevokada jî rastî efrandinêd usa tên. Nava şiêra “Halê jinaye berê”-da ew dê-bavê Sînemê gunekar dike, wekî radibin qîza xwe bê dilê wê, bona qelen didine “kurê Emerê qaf sar”. Û eva yeka jî kutasîê digihîne wê derecê, ku Sînem xwe dixeniqîne. Xeniqandina Sînemê bi xwe şikyatekî berke miqabilî dewrana derbazbûyî û qeyde-qanûnêd wê. Lê gava Zibêdê (navê şiêrêye) jî wî teherî didine mêr, ew cem Elîê kal namîne, yekî hinkûfî xwera direve û hîmê maleke wedê nhaye baş datîne.

                  Şiêreke xweda jî (“Min kurapê xwe nestend”, Du dinya, rûê 32-33) ew berk miqabilî zewac û mêrkirina qewma şer dike, bi cûrê qerf-qûç’ikê cimetê wê yekê rûreş dike.

                  Etarê Şero bi cûrê fikirmîşbûna cimetê derheqa edlayêda dinivîse:

          

Ez dixwazim eşqa dila,

Cimet hemû hevra bira,

Dinya tijî, dinya edil,

Het tunebe şerê qetil (“Du dinya”, rûê 7-a).

          

                  Derheqa xebatêda dîsa wî cûreyîye.

          

Edilê, rave, siveye,

Heval îdî civyane,

Wextê xebata teye,

Hemû hîvya te mane (“Du dinya”, rûê 29-a).

          

                  Derheqa ordya meye sorda, qulixkirina eskerîêda dinivîse, firqîêd orta qulixkirina eskerya berê û nhada dide kivşê:

          

Îro tevî lawêd delal

Diçî ordya me helal,

Here, emrê min tevî te,

Mêrxasbe boy Wetenê me.

……………………………..

Esker mîna berê nîne,

Merî merya bizêrîne.

Hukumeta p’ala, gundyane,

Esker temam kurê wane (“Du dinya”, rûê 19-a).

          

                  Derheqa hogirê xweyî şêrda şiêrek (“Wetenhizê namûs”, Du dinya, rûê 26-a) nivîsye, efatî û mêrxasya Şîrin anye ber ç’eva, seba kuştina wî ber xwe ketye.

                  Têma hizkirinê cem Etarê Şero têmake tezeye. Ew derheqa xortê bengîda dinivîse, evîntî û kela dilê wî tîne ber ç’eva.

          

— Ji te hiz dikim weke rojê,

Te ez kirime devê dojê,

Dewsa hîvê te şewq daye…

……………………………….

Sewda ji serê min difire,

Erd û ezman tev duxure,

Zûva ser te ez bengîme,

Bêy huba te ez mirîme (“Du dinya”, rûê 35-a).

          

                  Gelek efrandinêd xweda Etarê Şero şîretkare. Cêribandina emre mezin, zanebûna qencî-xirabya dinyaê mecalne mezinin destê şayîrda, wekî şîretê baş li silsileta cahil bike, rya rast nîşanê wê bike.

          

Bona jîyînê lazime xebat,

Herkê dixwazî kod bive t’ijî,

Lazime aqil, fem û feraset,

Tu bixebite û xwera bijî (“Du dinya”, rûê 24-a),

          

         yanê,

          

Wexta merî pak biecbîne,

Xwera dûr û kûr bifikire,

Dinêda ked-qazanc zef şîrine,

Dinya ronik ji gişka çêtire (dîsa li wir, rûê 23-a).

          

                  Etarê Şero êpêce efrandin jî bona zara nivîsîne. Ewana alîê rîtmê, levanînêda nêzîkî yêd cimetêne û sivik jî têne hildanê.

          

Kurê min milkê malê,

Wê mezinbe sal-salê,

Komekê bide bavê (“Du dinya”, rûê 3-a),

          

         yanê,

          

Lê, lê, qîzê, porzerê,

Were, herne bêderê,

Bira bîna te derê (dîsa li wir, rûê 38-a).

          

                  Bi tomerî hildayî (sifteda hetanî nha) tiştê p’ak cem Etarê Şero ewe, wekî ew wedê xwera hatye girêdanê, derheqa wîda nivîsye. Raste, gelek cara îskûstva kêm bûye û ew çawa şuxulê bedewetîê ser dereca xwe nîbûne, lê efrandar çi xwestye bêje, bi cûrê xwe, bi fikirmîşbûna xwe gotye.

                  Nava gelek efrandinêd wîda (îlahî yêd paşwextîêda) cûrê zargotina me, ruhê wê, çap û teqla wê hatine xweykirinê û ewê yekê komek daye, wekî ew dha nêzîkî ruhê cimetê bin.

                  Zimanê wî hema serê-serda temiz bûye û hetanî roja îroyîn jî temiz maye mînanî zimanê cimetê. Cîê lazimbûye yanê jî cîê şiêrê mecala wê yekê daye, gotinêd cimetêye bi cî dane xebtandinê û wana qîmetê efrandina hê bilind kirine. Em ji wana çend heba bîr bînin: “Krasê min şe’re, lê tu were dilê min je’re” (“Şiêr”, rûê 44-a), “Destê tenê deng jê naê” (Berevoka 1957-ê salê, rûê 267-a), “Nava p’irç’-mûda bişewitîne” (“Şiêr”, rûê 35-a) û gelek-gelek meselêd bi vî teherî xwendevan dikarin bibînin.

                  Hîmê çend efrandinêd wî ji zargotina cimetê tên. Mesele,

          

— Dîlber, rabe, sibêye,

Dengê p’ala qubêye (“Şiêr”, rûê 29-a).

          

                  Cem cimetê jî haye:

          

— Dîlber, rabe, sibêye,

Dengê dîka qubêye.

          

                  Hilbet, evê mînahevbûna komek daye, çimkî temamya efrandinê bi cûrekî mayîn hatye çêkirinê û ewê yekê efrandin dha nêzîkî ya cimetê kirye.

                  Yan na meseleke ha:

          

Dayka pîr dilovîne,

Hêsira ç’eva dibarîne (“Şiêr”, rûê 35-a).

          

                  Emekê Etarê Şero jî heye di şuxulê pêşdabirina edebyeta kurdaye sovêtîêda, îlahî berevkirin û ji undabûnê xilazkirina efrandinêd Feqîê Teyran û zargotina meye dewlemend. Nivîsarêd wî bi xwe jî komek dane şuxulê meyî tomerî, alîê xweda bûne kevirekî avayê edebyeta meye teze.

                  Em careke mayîn jî 70-salya bûyîna Etarê Şero bimbarek dikin û jêra şêt-qewatê, emrê bextewarî hê dirêj dixwazin.

 


[1] Nivîskarê kurdaye sovêtîê. Haypêthrat, Yêrêvan, 1957, rûpêlê 280. 

Добавить комментарий

Ваш e-mail не будет опубликован. Обязательные поля помечены *