PAMBA KURDA – SÎPAN: CÎÊ WÎ GÊOGRAFÎÊ

PAMBA KURDA – SÎPAN:

CÎÊ WÎ GÊOGRAFÎÊ

        Navê gundê me berê Pamba Kurda bû. Ez wêderê hatime dinê. Salêd sedsalya XX-ye 70-îda navê wî guhastin, kirine Sîpan. Ew dikeve nava navça Aragasotnê.

        Çira jêra digotin Pamba Kurda? Ew berpala zincîra ç’yaê Pambakêye. Wekî usane navê Pambê ji navê Pambakêye. Çira jêra digotin Pamba Kurda? (Ji roja bingehgirtina wîda hetanî nha wî gundîda tu maleke kurdê surman nemaye, binelî xalis kurdê êzdî bûne û nha jî usane). Çimkî gundekî ermenyayî mayîn hebû, ku dikete berpala zincîra ç’yaê Pambakê, û wî gindîra jî digotin Pamba Ermenya.

        Gundîê meye ahil xebera “Pamb” ha şirovedikirin: pamb yanê bilindcî. Tu kesekî nizanibû xebera “Pamb” ya kîjan zimanîye. Lazime vira bidne kivşê, wekî ewledekî gundê meyî şîrhelal Avtandîlê Fetî, ku cîgirê sedrê Komşuxulkira sovêta nehya Aparanê, wê şûnda Aragasê bû, çawa min îdî gotye, navê gundê me da guhastinê û navekî delal, navekî dîrokî “Sîpan” danî ser.

        Gundê me gundekî biç’ûke, weke 50-60 malîye. Hersê alîê wî gundî ç’yane. Rohilatêda ç’yaê Miskînya, Hevtêmanatin. (Çira “Hevtêmanat”? Çimkî wextêda ew ç’yaê gundê me bûye, paşê bi hevtêmanatê wî çaxî firotine gundê Çobanmazêyî, nha Avşên). Bakûrda Girê Gewre, yanê jî em jêra dibêjin Gêdûk. Bakûr-roavaêda ç’yakî mezin heye. Em jêra dibêjin Qemerdax’. Wî navçeyîda paşî ç’yaê Aragasê (Elegezê) ew ç’yaê lapî bilinde. Gava Qemerdax’ digihîje zincîra ç’yaê Pambakê, nava wanda tê bêjî qulç’ikek pêşda tê. Me jêra digot Qulç’ikê Te’rî. Çira? Çimkî sal donzdeh meh bû wêderê mij bû. Wî alîê ç’yaê Qemerdax’î roavaêra me digot Xilxile. Ew erdê gundê me nîbû, lê erdê Ortinavê (nha Craşên) bû. Navbenda ç’yaê Qemerdax’ û ç’yaê cînarda gêdûkek heye. Me jêra digot Gêdûka Ortinavê. Berbi roava ç’yaê Qûç’aye. Ne ç’yakî bilinde, tê bêjî qûç’in. Navbera ç’yaê Qûç’a û ç’yaê Zyaretê gêdûkek heye. Me jêra digot Gêdûka Xemê. Çira usa digotin, ez nizanim. Ç’yaê Zyaretê ç’yakî tûje. Zyareta gundê me serê wî ç’yaîye û jêra dibêjin Zyareta Ardawid (çira usa dibêjin, ez nizanim). Jêrê ger’eke fire heye. Me jêra digot Ger’a Qurbana. Çira? Çimkî wexta gundî diçûne ber zyaretê, wê ger’êda qurban serjêdikirin, kuç’ikê xwe vêdixistin, xwarina xwe didane ser, paşê hildikişyan diçûne ber zyaretê.

        Kêleka ç’yaê Zyaretê ç’yaê Dibûrîye. Rastîê jî dibûrî. Xêra wê gundyara tunebû. Ne zevîê berpala wî, ne jî gîhaê wî pakî şîn nedibûn.

        Peyhatina ç’yaê Dibûrî Xama bû. Erdê wê rêje. Zevî baş şîn dibûn. Gîhaê wî pir bû, bawer bikî nîvê gîhaê gund ji wêderê dihat.

        Pey Xamara dihat ç’yaê Altûntext. Ew jî mînanî Dibûrî kêrî tiştekî nedihat. Ne dihate çandinê, ne jî dihate dirûtinê. Bawer bikî pez û dewarê gundê me tu cara nediçû wêderê nediç’êrya, çimkî ç’êre tunebû.

        Başûrê gundê me best bû, gişk zevî bûn. Me jêra digot K’ewşen. Bawer bikî nîvê erdê gundê meyî rakirinê wêderê bû.

        Çend kanîê gundê me hebûn. Kanya mezin Kanya Hevtêmanat bû. Nha ava wê kanîê karêz kirine, anîne gund û rewacê gund dide razîkirinê. Binetara wê kanîêda nava çayîrêda kanîke mezin heye. Me jêra digot Kanya Çayîra. Berpala ç’yaê Qemerdax’î rohilatêda kanîke biç’ûk heye. Jêra dibêjin Kanya Celîlê Keleş. Roavaêda jî çend kanî hene. Ji wana yê sereke Kanya Mîrzeye. Ava wê nîvê bostanê kartolê gundê me av dide. Berpala ç’yaê Dibûrî kanîke biç’ûk heye. Jêra dibêjin Kanya Bek’o. Gundîkî me ava wê karêz kirye anye ber derê xwe.

        Me rohilat-bakûrra digot Piç’êxa. Fikra vê xeberê ez nizanim. Lê cîê gundê meyî lapî xweş bû, gîhaê wê pir bû, kulîlk û pincara wê gelek bû. Ew cîê me, zarokayî, lapî hizkirî bû.